Γιατί επικράτησε ο όρος "Βυζαντινή Αυτοκρατορία" για την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία;

Είναι γνωστό ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ακόμα και μετά την κατάλυση του δυτικού τμήματός της από τις Γερμανικές φυλές, διατήρησε το όνομα και την δομή της στο ανατολικό τμήμα που περέμεινε ακέραιο. Ο Βασιλεύς αναγορεύονταν ως ο "Βασιλεύς των Ρωμαίων", προσφώνηση που έχει σωθεί σε πλήθος συγγραμάτων και απεικονίζεται σε πλήθος εικόνων και νομισμάτων. Ο όρος "Βυζαντινή Αυτοκρατορία" ή "Βυζάντιο" δεν χρησιμοποίηθηκε ποτέ από τους ίδιους τους "Βυζαντινούς". Ο όρος αυτός δημιουργήθηκε από τον Γερμανό φιλόλογο Ιερώνυμο Βολφ το 1562, ο οποίος μελέτησε την ιστορική περίοδο της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, την οποία ονόμασε "Βυζαντινή". Παρότι ιστορικά αυθαίρετος, ο όρος αυτός επικράτησε και χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα. Για ποιο λόγο όμως επικράτησε;

Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία περιελάμβανε πλήθος λαών και φυλών. Όταν καταλύθηκε το δυτικό μέρος της, σχεδόν όλη η Ευρώπη, η Βόρεια Αφρική και τα παράλια της Ανατολικής Μεσογείου αποτελούσαν εδάφη της. Στα δυτικά ζούσαν Μεσογειακοί σε Ιταλική και Ιβηρική χερσόνησο, αλλά και πλήθος Αλπικών, ιδίως στα εδάφη της σημερινής Γαλλίας. Χωρίζονταν σε διάφορες εθνοτικές ομάδες, αλλά μιλούσαν όλοι λατινικά. Στο ανατολικό τμήμα, ζούσαν σε μέσες άκρες Μεσογειακοί στον χώρο του ευρύτερου Ελληνισμού της εποχής, Διναρικοί στα Βαλκάνια, Αρμενοειδείς στην Μικρά Ασία, μερικοί Αραβικοί στην Παλαιστίνη και Σαχάριοι στην Αίγυπτο. Μάλιστα με τον καιρό όλοι τους γνώριζαν και την Ελληνική γλώσσα.

Συνεπώς, η φυλετική διαφορά μεταξύ δυτικού και ανατολικού τμήματος της Αυτοκρατορίας ήταν έντονη. Με την κατάλυση του δυτικού τμήματος, το εναπομείναν κράτος ήταν ένα τελείως διαφορετικό κράτος φυλετικά, παρότι οι τίτλοι και η δομή της διοίκησης ήταν ίδιοι. Διαφορετική φυλετική σύσταση σημαίνει και διαφορετική συμπεριφορά που επηρεάζει την ιστορική πορεία του κράτους. Μάλιστα, εντός δύο αιώνων, η Βυζανατινή Αυτοκρατορία έχασε τα εδάφη της Αιγύπτου και της Παλαιστίνης, με αποτέλεσμα οι φυλές που την απαρτίζουν να γίνουν ακόμη λιγότερες.

Η φυλετική διαφοροποίηση και η συνεπαγόμενη αλλαγή ιστορικής πορείας δημιούργησαν την ανάγκη για τη δημιουργία ξεχωριστού όρου για την περιγραφή του Ανατολικού τμήματος της Αυτοκρατορίας και ο οποίος επικράτησε, παρότι ιστορικά αδόκιμος.