Η ανθρωπολογική διαφοροποίηση στη Ρωσία

Ο Ρώσος ανθρωπολόγος A. Ivanovski πραγματοποίησε εκτεταμένη έρευνα στην φυλετική ανθρωπολογία της Ρωσίας. Τα αποτελέσματα της έρευνάς του τα βρίσκουμε σε περίληψη στο Γαλλικό περιοδικό L'Anthropologie με τίτλο "Sur les éléments constitutifs de la population de la Russie", αλλά και σε περίληψη στο Γερμανικό περιοδικό Mittheilungen der anthropologischen Gesellschaft in Wien. Αναλύεται κυρίως η ανθρωπολογία της Ευρωπαϊκής Ρωσίας, ωστόσο γίνονται αναφορές και για τα υπόλοιπα φυλετικά στοιχεία σε ολόκληρη την τότε επικράτεια της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Οι εκτάσεις είναι αχανείς και τα φυλετικά στοιχεία πολυάριθμα.

O Ivanovski επέλεξε να λάβει μετρήσεις και παρατηρήσεις σε μία σειρά από ανθρωπολογικά γνωρίσματα, που θα τον βοηθήσουν στην κατηγοριοποίηση του πληθυσμού. Ως προς τον χρωματισμό, στην Ευρωπαϊκή Ρωσία...
ο ανοιχτόχρωμος συνδυασμός (ξανθά μαλλιά - γαλάζια μάτια) εντοπίζεται στο 13% του πληθυσμού, ο ενδιάμεσος (συνήθως καστανά μαλλιά - ανοιχτά/ενδιάμεσα μάτια) στο 25% και ο καστανός (καστανά μαλλιά - καστανά μάτια) στο 62%. Ο ξανθός τύπος βρίσκεται κυρίως στα βόρεια και δυτικά, ενώ ο καστανός συνδυασμός αυξάνεται στον Καύκασο (75%) και περισσότερο στη Σιβηρία (85%) και στην Κεντρική Ασία (89%).

Το ανάστημα ταξινομείται ως εξής:
χαμηλό - μέτριο προς χαμηλό - μέτριο προς υψηλό - υψηλό
45% - 28% - 17% - 23%
Το ανάστημα είναι υψηλότερο προς τα δυτικά και στον Καύκασο, ενώ μειώνεται προς τα ανατολικά, δηλαδή προς την Ασία.

Ο κεφαλικός δείκτης στην Ευρωπαϊκή Ρωσία ταξινομείται ως εξής:

Ο πληθυσμός της Ευρωπαϊκής Ρωσίας είναι κυρίως βραχυκέφαλος. Υπάρχουν καστανοί δολιχοκέφαλοι και βραχυκέφαλοι, κάτι που υποδηλώνει διαφοροποίηση μεταξύ των καστανών. Οι χαμαίκρανοι συναντώνται στην δυτική Ρωσία, ειδικά ανάμεσα στους δολιχοκέφαλους, ενώ προς τα ανατολικά οι υψίκρανοι αυξάνονται.

Ο προσωπικός δείκτης ταξινομείται ως εξής:
λεπτοπρόσωποι - μεσοπρόσωποι - ευρυπρόσωποι
8% - 61% - 21%
Στην Ευρωπαϊκή Ρωσία οι κάτοικοι είναι κυρίως μεσο-ευρυπρόσωποι. Λεπτοπρόσωπους βρίσκουμε κυρίως μεταξύ των δολιχοκέφαλων, ενώ ευρυπρόσωπους κυρίως μεταξύ των βραχυκέφαλων.

Ο μέσος ρινικός δείκτης βρίσκεται εντός της λεπτορρινίας. Λεπτόρρινοι είναι κυρίως οι δολιχοκέφαλοι, ψηλοί και καστανοί, ενώ το ποσοστό τους πέφτει όσο πάμε προς ανοιχτό χρώμα μαλλιών, χαμηλό ανάστημα και βραχυκεφαλία.

Στη συνέχεια ο συγγραφέας προβαίνει σε μια κατηγοριοποίηση των λαών ολόκληρης της Ρωσικής επικράτειας σε ανθρωπολογικά σύνολα. Αρχικά έχουμε τους λαούς της κεντρικής και νότιας Ευρωπαϊκής Ρωσίας, γνωστοί και ως σλάβοι. Από τα στοιχεία του συγγραφέα, εξάγουμε ότι έχουμε έναν χαμαίκρανο, δολιχοκέφαλο, λεπτόρρινο, καστανό τύπο που αντιστοιχεί στον (Βαλτο-)Κρομανοειδή (και Pontid) τύπο, που εντοπίζεται σε σημαντικές ποσοστώσεις. Επίσης, έχουμε πολλούς βραχυκέφαλους καστανούς Αλπικο-Βαλτικούς και ξανθούς βραχυκέφαλους Βαλτικούς, που οι δυο τους αθροιστικά αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ρωσίας. Τέλος, υπάρχουν και μια μικρή μειοψηφία ξανθών δολιχοκέφαλων που αντιστοιχούν σε Νορδικούς.

Οι Λάπωνες αποτελούν ξεχωριστή ανθρωπολογική ομάδα, με χαμηλό ανάστημα, βραχυκεφαλία, χαμαικρανία και μακρύ κορμό που υποδηλώνει βραχυσκελία. Οι συγγενείς Σαμογιέδες διαφέρουν ως προς την δολιχοκεφαλία και τα πιο μογγολικά γνωρίσματα. Οι Λεττονοί και λογικά όλες οι Βαλτικές χώρες, διαφέρουν από τους κυρίως σλάβους ως προς την υψηλότερη ξανθότητα, την υψηλότερη λεπτορρινία και υψηλότερο ανάστημα, κάτι που δείχνει ότι παρόλη την παραμένουσα εν γένει βραχυκεφαλία, αυξάνονται οι Νορδικοί. Προς την Αρμενία, επικρατούν σκούρος χρωματισμός, σχεδόν καθολική βραχυκεφαλία, μεσοπροσωπία, λεπτορρινία, που αντιστοιχεί στον Αρμενοειδή τύπο. Στην Οσσετία και γενικότερα οι Καυκάσιοι είναι ξεχωριστοί, με υψηλότερο ανάστημα και μικρότερη βραχυκεφαλία. Από κει και πέρα, ο Ivanovski ξεχωρίζει τους μογγόλους της Κεντρικής Ασίας, έπειτα αυτούς της Σιβηρίας όπου διακρίνει τέσσερις κατηγορίες, που αντιστοιχούν περίπου στους λαούς Tungus, Yakuts, Ostyaks, αλλά και Aino. Ένας τελείως ξεχωριστός κλάδος είναι αυτός που περιλαμβάνει Κούρδους, Πέρσες και κάποιους Αζέρους, με μέτριο προς υψηλό ανάστημα, σκούρο χρωματισμό, δολιχοκεφαλία και τάση λεπτοπροσωπίας και μακριά άκρα, που αντιστοιχεί στον Ιρανικό τύπο.

Το συμπέρασμα είναι ότι στα εδάφη ακόμη και της σημερινής Ρωσίας κατοικεί πλήθος φυλετικών τύπων. Κάτι αναμενόμενο, λόγω της εδαφικής της έκτασης. Μπορεί στο μυαλό μας ο τυπικός Ρώσος να έχει τα σλάβικα γνωρίσματα, ωστόσο οι υπήκοοι του κράτους ανήκουν σε ένα μεγάλο εύρος φυλών. Και μάλιστα οι φυλετικές διαφορές συνδέονται με πολιτισμικές, γλωσσικές και άλλες διαφορές.