Το χρώμα των ματιών στην Ισπανία

Η μελέτη της ανθρωπολογίας της Ισπανίας παρουσιάζει ελλείψεις. Ενώ ο κεφαλικός δείκτης έχει μελετηθεί συστηματικά και υπάρχουν αρκετές έρευνες που αναλύουν τους φυλετικούς τύπους της χώρας, εντούτοις ο χρωματισμός των Ισπανών δεν έχει μελετηθεί ιδιαίτερα. Το κενό προσπάθησαν να καλύψουν οι Ισπανοί ανθρωπολόγοι Luis de Hoyos Sainz και Telesforo de Aranzadi σε συμπλήρωμα μελέτης τους με τίτλο "Vorläufige Mitteilung zur Anthropologie von Spanien", που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Archiv für Anthropologie. Το συμπλήρωμα παρέχει στοιχεία για το χρώμα των ματιών στην Ισπανία, τα ποσοστά κάθε χρώματος, την γεωγραφική τους διασπορά και την συσχέτισή τους με ιστορικές μετακινήσεις λαών.

Σε 3261 παρατηρήσεις του χρώματος των ματιών σε δείγμα από όλες τις επαρχίες της χώρας, προέκυψαν τα εξής ποσοστά ανά κατηγορία:...

μπλε = 10,3%
γκρι-μπλε = 6,0%
μελί = 12,4%
καστανά προς γκρι = 33,0%
καστανά = 17,2%
σκούρα καστανά = 20,7%

Οι κατηγορίες που δίνονται είναι πολλές και υπάρχει μια μικρή αναντιστοιχία στα νούμερα. Σε κάθε περίπτωση, προκύπτει ότι υπάρχει ένα εμφανές ποσοστό ατόμων με μπλε ή μπλε-γκρι μάτια, καθώς και γενικώς ένα σημαντικό ποσοστό με ενδιάμεσα μάτια. Βέβαια η πλειοψηφία των Ισπανών έχει καστανά μάτια, δηλαδή σχεδόν αθροιστικά οι τρεις τελευταίες κατηγορίες, συνολικά λίγο κάτω από 80%, αν και τα καστανά προς γκρι μάτια μπορούν να θεωρηθούν και ως ενδιάμεσα.

Η μελέτη δίνει δυο χάρτες με την κατανομή των μη καστανών ματιών στη χώρα. Ο χάρτης αριστερά δείχνει τα ποσοστά που έχουν τα μπλε, μπλε-γκρι και γκρι μάτια ανά επαρχία. Ο χάρτης δεξιά δείχνει τα ποσοστά που έχουν οι αποχρώσεις του καστανού ανά επαρχία

Στον χάρτη αριστερά, στις επαρχίες με λευκό χρώμα το ποσοστό των μπλε, μπλε-γκρι και γκρι ματιών ανέρχεται στο 1/4 του πληθυσμού, η γέμιση με τελείες σημαίνει 1/5 του πληθυσμού, η διαγράμμιση με οριζόντιες ευθείες το 1/6 του πληθυσμού και με πλήρες γκρι ποσοστό μικρότερο με επικράτηση του καστανού. Η περιοχή που περιέχεται στα όρια που διαγράφουν οι σκούρες τελείες παρουσιάζει πλειοψηφία ενδιάμεσων μπλε-γκρι ματιών σε σχέση με τις άλλες ανοιχτές ή ενδιάμεσες αποχρώσεις.

Στον χάρτη δεξιά, οι περιοχές που περικλείονται από γραμμές με τελείες έχουν περισσότερα καστανά από ότι καστανά-γκρι μάτια. Οι περιοχές που περικλείονται από διακεκομμένες γραμμές έχουν περισσότερα μελί από καστανά-γκρι μάτια. Στις περιοχές που περικλείονται από έντονες γραμμές, επικρατούν τα καστανά μάτια.

Η μελέτη έπειτα εξετάζει το ανάστημα ανά επαρχία για να εντοπίσει τυχόν συσχέτιση του χρώματος ματιών με το ανάστημα. Οι έχοντες σκούρα μάτια έχουν κατά μέσο όρο χαμηλότερο ανάστημα από τους έχοντες ενδιάμεσα ή ανοιχτά μάτια. Ο συνδυασμός των ανοιχτών ή ενδιάμεσων ματιών με υψηλό ανάστημα εντοπίζεται κυρίως στην βόρεια Ισπανία. Η μελέτη εξετάζει το κατά πόσον αυτό οφείλεται στην είσοδο των Βησιγότθων και την ίδρυση του βασιλείου τους. Εμείς να σημειώσουμε ότι η πλειοψηφία καστανού χρώματος ματιών στην ανατολική Μεσογειακή ακτή οφείλεται πιθανότατα στον Ελληνικό αποικισμό. Οι παρατηρήσεις των μελετητών υποδεικνύουν Νορδική επίδραση στον βορρά και Ιβηρική (λογικά Κρομανοειδή), Μεσογειακή και Βερβερική επίδραση σε όλη τη χώρα, ειδικά στα νότια. Απο στοιχεία για το χρώμα των μαλλιών, προκύπτει ότι υπάρχει σημαντικό ποσοστό κατοίκων με καστανά μαλλιά και ενδιάμεσα μάτια, κάτι που παραπέμπει σε Κρομανοειδείς.

Το συμπέρασμα είναι ότι στην Ισπανία επικρατεί το καστανό χρώμα ματιών, όμως υπάρχει εμφανές ποσοστό ανοιχτών ματιών και υψηλό ποσοστό ενδιάμεσων ματιών. Μεγαλύτερη συγκέντρωση ανοιχτών ή ενδιάμεσων ματιών βρίσκεται στην βόρεια Ισπανία, ενώ στη νότια επικρατεί το καστανό χρώμα. Δεν αποκλείεται ο χρωματισμός των ματιών να σχετίζεται με ιστορικές διεργασίες και εθνικές μετακινήσεις στην χώρα.