Η φυλετική σύνθεση της Πορτογαλίας

Μια ενδιαφέρουσα μελέτη για την φυσική ανθρωπολογία της Πορτογαλίας πραγματοποίησε ο Fonseca Cardoso με τίτλο "Anthropologia Portuguesa", που δημοσιεύτηκε στον τόμο Notas sobre Portugal που δημοσιεύτηκε στα πλαίσια Εθνικής Έκθεσης στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας. Ο τόμος είναι αφιερωμένος στην Πορτογαλία, με άρθρα που εξετάζουν την γεωγραφία, την ανθρωπολογία, την κοινωνία, την οικονομία, την βιομηχανία, το περιβάλλον, κτλ. της χώρας. Οι πρώτες παλαιοανθρωπολογικές μελέτες ξεκινούν στην Πορτογαλία μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Λίγο αργότερα ξεκινούν και οι ανθρωπολογικές μελέτες σε ζώντες. Η παρούσα μελέτη του Cardoso συνδυάζει τα δεδομένα όλων των προηγούμενων μελετών στη χώρα, ώστε να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη εικόνα της ανθρωπολογίας της χώρας. Η μελέτη καταλήγει με την περιγραφή των φυλετικών τύπων που κατοικούν στην χώρα.

Ο πληθυσμός της χώρας είναι γηγενής, ειδικά στις ορεινές περιοχές και οι ξένοι πληθυσμοί που έχει δεχτεί είναι από κατακτητές ή από ερχόμενους εκ της θάλασσας από τις αποικίες ή από αλλού. Ιστορικά, η Πορτογαλία κατακτάται από τους Ρωμαίους και έπειτα...
από τους Βησιγότθους και τους Σαρακηνούς. Όλοι τους επηρέασαν ανθρωπολογικά την χώρα.

Η μελέτη παρέχει πολλούς χάρτες, αρκετά κατατοπιστικούς. Στην χώρα επικρατεί δολιχοκεφαλία, σύμφωνα με τον παρακάτω χάρτη. Ο μέσος κεφαλικός δείκτης βρέθηκε 76,4 που δείχνει πιο έντονη δολιχοκεφαλία σε σχέση με την γειτονική Ισπανία.

Οι βραχυκέφαλοι στη χώρα με κεφαλικό δείκτη άνω του 83 είναι 14,9% κάτι που σημαίνει ότι οι βραχυκέφαλοι είναι μεν μειοψηφία, αλλά εμφανής μειοψηφία στον πληθυσμό, με τα υψηλότερα ποσοστά βραχυκεφαλίας στα βόρεια της χώρας.

Ο μέσος ρινικός δείκτης είναι 65,1 κάτι που δείχνει έντονη λεπτορρινία, η οποία επικρατεί σε όλη τη χώρα και μόνο στα βόρεια ο δείκτης αυξάνει. Η κατανομή του μέσου ρινικού δείκτη δίνεται στον παρακάτω χάρτη.

Το ανάστημα σε όλη τη χώρα βρέθηκε μέτριο για την εποχή, με κάποιες διακυμάνσεις ανά περιοχές.
Η μελέτη περιλαμβάνει και χάρτη κατανομής του αναστήματος στη χώρα, για όποιον ενδιαφέρεται.

Ο Cardoso δίνει έναν συγκεντρωτικό πίνακα με στοιχεία για τον χρωματισμό μαλλιών και ματιών των Πορτογάλων. Οι περισσότεροι Πορτογάλοι έχουν σκούρα μαλλιά και μάτια, όμως υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό ανοιχτών καστανών μαλλιών και πάνω από ένας στους τρεις έχει ενδιάμεσα ή ανοιχτά μάτια.

Η κατανομή του χρώματος των ματιών είναι περίπου η εξής:
ανοιχτά - ενδιάμεσα - σκούρα
12,4% - 23,1% - 64,5%

Η κατανομή του χρώματος των μαλλιών κατά μέσο όρο η εξής:
κόκκινα - ξανθά - ενδιάμεσα - σκούρα καστανά - μαύρα
1% - 9% - 25% - 51% - 14%

Ήδη από την προϊστορική εποχή εντοπίζονται στη χώρα δύο ανθρωπολογικοί τύποι. Ο πρώτος τύπος είναι καστανός δολιχοκέφαλος, με χαμηλό ανάστημα, με λεπτοπροσωπία ή μεσοπροσωπία και έντονα υπερόφρυα τόξα, που θεωρείται γηγενής. Ο δεύτερος τύπος είναι καστανός βραχυκέφαλος, με ανάστημα κάτω του μετρίου, ευρυπρόσωπος και με μεσορρινία, που θεωρείται ότι εισήλθε αργότερα. Οι αναφορές για δυσαρμονικό συνδυασμό ευρυπροσωπίας και δολιχοκεφαλίας, υποδεικνύουν ότι ο πρώτος τύπος παραπέμπει σε Κρομανοειδείς και δευτερευόντως σε Μεσογειακούς. Ο δεύτερος τύπος παραπέμπει σε Αλπικούς. Αργότερα εισέρχεται στη χώρα ένας τρίτος τύπος ξανθός δολιχοκέφαλος, με υψηλό ανάστημα, πρόσωπο με γωνίες, λεπτοπροσωπία και λεπτορρινία, που αντιστοιχεί στον Νορδικό. Στη μελέτη γίνεται αναφορά και σε έναν τέταρτο τύπο, σκουρόχρωμο δολιχοκέφαλο που αντιστοιχεί στον Βερβερικό (Σαχάριο-Κρομανοειδή) τύπο εξ Αφρικής, αν και περιγράφονται και οι Αραβικοί, οι οποίοι όμως είναι ελάχιστοι στη χώρα.

Με λίγα λόγια, στην Πορτογαλία κατοικούν Κρομανοειδείς, καθώς και Μεσογειακοί, Αλπικοί και λίγοι Νορδικοί, Βερβερικοί και νέγροι από τις Αφρικανικές αποικίες.


Ακολουθούν φωτογραφίες δύο Πορτογάλων, ενός Κρομανοειδή (όχι Μεσογειακού) και ενός Νορδικού, αν και ο δεύτερος είναι μικρή μειοψηφία στη χώρα.

Κρομανοειδής
(γωνιώδες πρόσωπο, βαθιά τοποθετημένα μάτια, δολιχοκεφαλία)

Νορδικός
(ανοιχτά μαλλιά, λεπτοπροσωπία, δολιχοκεφαλία)