Κρομανοειδείς μορφές στην Ελλάδα

Οι ανθρωπολόγοι που μελέτησαν τα γνωρίσματα των κατοίκων της Ελλάδας, επανειλημμένα διατύπωσαν την άποψη ότι ο Ελλαδικός πληθυσμός χαρακτηρίζεται από ομαλό πρόσωπο χωρίς γωνίες, δηλαδή είναι gracile. Όσοι ζουν στη χώρα, ωστόσο, εντοπίζουν χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού που εμφανίζει γωνιώδη γνωρίσματα στο πρόσωπο. Ο Κρομανοειδής τύπος εισήχθη στην ανθρωπολογία για να περιγράψει ζώντες σε πολύ μεταγενέστερη εποχή, με αποτέλεσμα πολλές μελέτες να τον παραλείπουν, παρότι συχνά αναφέρουν τα γωνιώδη γνωρίσματα που τον χαρακτηρίζουν. Όμως ο Κρομανοειδής τύπος, έχοντας διασπαρεί σε όλη την Ευρώπη ήδη εδώ και δεκάδες χιλιάδες χρόνια, όπως δείχνουν οι παλαιοανθρωπολογικές μελέτες, παρουσιάζει σημαντική ποικιλομορφία. Θα εξετάσουμε κάποιες Κρομανοειδείς μορφές στην Ελλάδα, προσπαθώντας να εντοπίσουμε την προέλευσή τους.

Τυπικά γνωρίσματα του Κρομανοειδούς τύπου είναι τα εξής:...
έντονα ζυγωματικά, έντονα σαγόνια, βαθιά τοποθετημένα μάτια τα οποία ξεχωρίζουν από αυτά του Μεσογειακού τύπου. Συνήθως οι Κρομανοειδείς είναι δολιχοκέφαλοι, ενώ υπάρχει και ένα μέρος τους που τείνουν μεσοκέφαλοι. Πολλές διαφοροποιήσεις υπάρχουν ως προς τον προσωπικό και ρινικό δείκτη, που δείχνουν ότι υπάρχουν Κρομανοειδείς από ευρυπρόσωποι έως λεπτοπρόσωποι και από λεπτόρρινοι μέχρι μεσόρρινοι. Εκεί έγκειται και η δυσκολία των πρώτων ανθρωπολόγων να τον διακρίνουν ως ξεχωριστό τύπο. Όμως όποιος μελετήσει επισταμένως, όχι μόνο θα μπορί να εντοπίσει τα Κρομανοειδή γνωρίσματα, ακόμα και στην συμπεριφορά, αλλά θα διαπιστώσει ακόμη ότι οι διαφοροποιήσεις εντός του Κρομανοειδούς τύπου είναι γεωγραφικά διαχωρισμένες, με αποτέλεσμα να μπορούν να εξαχθούν στοιχεία περί καταγωγής.

Η Ελλάδα, ως μέρος του ευρύτερου Ευρωπαϊκού χώρου, θεωρείται ότι κατοικήθηκε αρχικά από δολιχοκέφαλους Κρομανοειδείς, οι οποίοι εξελίχθηκαν σε δολιχοκέφαλους Μεσογειακούς στη νότια Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι είναι λογικό να συνεχίζουν να υπάρχουν Κρομανοειδείς στον Ελλαδικό χώρο, καθώς δεν μετεξελίχθηκαν όλοι σε Μεσογειακούς. Όμως υπάρχουν κάποιες ομοιότητες μεταξύ τους. Από την άλλη, οι Κρομανοειδείς στην Ευρώπη παρήγαγαν άλλες διαφοροποιήσεις, οι οποίες ήταν εμφανώς λεπτοπρόσωπες στην βόρεια Ευρώπη, ενώ άλλες ανέπτυξαν πιο ανοιχτόχρωμο δέρμα, μαλλιά και μάτια.

Οι Κρομανοειδείς στην Ελλάδα, με ποιους μοιάζουν; Στους βόρειους Κρομανοειδείς ή στους νότιους; Θα εξετάσουμε το ζήτημα με τη βοήθεια φωτογραφιών.

Οι δυο εικονιζόμενοι είναι Κρομανοειδείς. Αμφότεροι έχουν καστανά μαλλιά εκ του φυσικού. Στον πρώτο, η έντονη λεπτοπροσωπία και το βλέμμα του, δείχνουν ότι έχει απώτερη καταγωγή από την βόρεια Ευρώπη. Στην δύτερη, είναι αδύνατο να μην εντοπίσουμε ομοιότητα με γυναικείους φαινότυπους της κεντρικής ή βόρειας Ευρώπης. Ο χρωματισμός και τα γνωρίσματα του προσώπου το υποδηλώνουν. Μάλιστα φαίνονται δολιχοκέφαλοι και ο άνδρας και η γυναίκα. Επίσης, αμφότεροι έχουν μεγάλο ανάστημα.

Πώς βρέθηκαν τέτοιες Κρομανοειδείς μορφές στην Ελλάδα; Τα λεγόμενα γερμανικά φύλα που έφτασαν στον Ελλαδικό χώρο, Γαλάτες, Γότθοι, Βαραγγοί, οι Φράγκοι των σταυροφοριών που ίδρυσαν τα Φραγκικά βασίλεια της Ελλάδας, αποτελούνταν κυρίως από Κρομανοειδείς και όχι από Νορδικούς, όπως φαντάζονται κάποιοι. Το αποτέλεσμα είναι στον Ελλαδικό χώρο να εντοπίζουμε περισσότερες Κρομανοειδείς μορφές με βόρεια γνωρίσματα, παρά Νορδικούς. Το συμπέρασμα είναι ότι οι δυο εικονιζόμενοι φαίνεται να είναι απόγονοι βορειοευρωπαίων, που ήρθαν στον Ελλαδικό χώρο σε διάφορες εποχές.

Όμως υπάρχουν και άλλοι Κρομανοειδείς, που έχουν νότια γνωρίσματα. Πάμε να δούμε δυο φωτογραφίες.

Άνδρας και γυναίκα φαίνονται δολιχοκέφαλοι. Έχουν εμφανείς γωνίες στα σαγόνια και στα ζυγωματικά. Τα γνωρίσματά τους πλησιάζουν σε αυτά των Μεσογειακών, έχοντας σκούρα μαλλιά και μάτια, ενώ απουσιάζει η έντονη λεπτοπροσωπία. Φαίνεται ότι υπάρχει μια διαφοροποίηση μεταξύ των Κρομανοειδών βορρά και νότου της Ευρώπης, η οποία όμως δεν είναι πάντοτε τόσο ευδιάκριτη.

Το τελικό συμπέρασμα για τους Κρομανοειδείς στην Ελλάδα είναι ότι μορφές σαν τις πρώτες έχουν σχεδόν βέβαια απώτερη καταγωγή από την κεντρική ή βόρεια Ευρώπη, ενώ οι δεύτερες έχουν πιθανότατα καταγωγή από τον Ελλαδικό χώρο.