Ανθρωπολογική μελέτη της Λακωνίας

Η ανθρωπολογία της Λακωνίας παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον, αν λάβουμε υπόψη την ιστορία της περιοχής. Μία μελέτη της περιοχής από ανθρωπολογικής πλευράς διενήργησε ο Tito Körner, την οποία δημοσίευσε στο περιοδικό Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie σε άρθρο με τίτλο "Bericht über rassenkundliche Untersuchungen in Lakonien als Beitrag zu einer Rassenkunde Griechenlands".

Ο Körner επικρίνει τον Φαλμεράιερ, λέγοντας πως ήταν υπερβολική η άποψή του και ίσως προϊόν προσωπικής απογοήτευσης. Το ζήτημα της καταγωγής των εν λόγω κατοίκων επαφίεται στην ανθρωπολογική μελέτη για να διαλευκανθεί. Πριν περάσει στις ανθρωπολογικές μετρήσεις, ο συγγραφέας κάνει λόγο λεπτομερώς για την φυλετική ιστορία της Πελοποννήσου. Εκτός από τους αρχαίους Έλληνες που όλοι μας γνωρίζουμε πολύ καλά, στην περιοχή βρέθηκε πλήθος ξένων λαών όπως...
Ρωμαίοι, Γότθοι και άλλα Γερμανικά φύλα, Ούνοι, Άβαροι, Σλάβοι, Αρβανίτες, Τούρκοι, Βενετοί, Φράγκοι, Καταλανοί και άλλοι. Το πέρασμα των περισσότερων ήταν βιαστικό και μόνο Ρωμαίοι, Αρβανίτες και Σλάβοι άφησαν πίσω τους κάποιο στίγμα. Οι τρεις τελευταίοι μαζί με τους αρχαίους κατοίκους συνιστούν τον σύγχρονο νεοελληνικό πληθυσμό της Πελοποννήσου.

Μια παρατήρηση του συγγραφέα είναι ότι η είσοδος 1,5 εκατομμυρίου Μικρασιατών οδήγησε σε αύξηση του Αρμενοειδούς (Προσωασιατικού) τύπου στη χώρα και αυτό αποτελεί το πρόσφατο σημαντικότερο γεγονός που συνέβη από φυλετικής πλευράς στη χώρα. Άλλα στοιχεία που υπάρχουν στη χώρα είναι Βλάχοι, εβραίοι, τσιγγάνοι, κτλ, ενώ στη χώρα υπάρχουν Αλβανοί, κυρίως Διναρικοί και μουσουλμάνοι κυρίως Αρμενοειδείς.

Περνάμε στο κύριο μέρος της μελέτης που είναι η φυλετική ανθρωπολογία της Λακωνίας. Αναφέρονται οι φυλετικοί τύποι της περιοχής: Νορδικός, Διναρικός, Αλπικός, Μεσογειακός. Το ότι προβάλλεται ο Νορδικός δείχνει και το πνεύμα της εποχής. Ο συγγραφέας θεωρεί ότι υπήρχε στους αρχαίους κατοίκους. Σπάνια όμως βρίσκεται κάποιος πραγματικά Νορδικός, παρά την προσπάθειά του να τους εντοπίσει, αναγκαζόμενος να εστιάσει σε παιδιά που λόγω ηλικίας τα μαλλιά τους δεν έχουν σκουρύνει ακόμα. Οι ξανθίζοντες της Λακωνίας είναι 2-3% και ο συγγραφέας θεωρεί ότι κατά μέγιστο οι Νορδικοί θα μπορούσαν να είναι 5%. Διναρικοί προστέθηκαν σε μεγάλους αριθμούς με τους Αρβανίτες, ωστόσο ο Körner δεν τους βλέπει ιδιαίτερα πολλούς στην περιοχή και τους βρίσκει αρκετά μικτούς. Τους Αλπικούς τους συνδέει με τους Σλάβους των Βαλκανίων, ωστόσο γνωρίζουμε καλά ότι οι Αλπικοί βρίσκονται στην Ελλάδα από την αρχαία εποχή. Το Μεσογειακό στοιχείο είναι ισχυρό, εντοπίζεται κυρίως στη νότια Πελοπόννησο, όπως στη Μονεμβασιά, στο Γύθειο και στην Αρεόπολη, ενώ βορειότερα υπάρχουν αρκετοί Διναρικοί.

Ως προς την σωματοδομή, οι 300 εξετασθέντες κατανέμονται σε 160 εξωμορφικούς, 30 μεσομορφικούς και 110 ενδομορφικούς. Αυτό υποδηλώνει ότι οι τρεις εξωμορφικοί τύποι Νορδικός, Διναρικός, Μεσογειακός αποτελούν την πλειοψηφία σε σχέση με τους Αλπικούς.

Ο μέσος κεφαλικός δείκτης βρέθηκε 82,58 που βρίσκεται μόλις εντός της βραχυκεφαλίας. Ο μέσος ρινικός δείκτης βρέθηκε 65,51 που δείχνει λεπτορρινία.

Η μορφή των μαλλιών κατανέμεται ως εξής:
ίσια - κυματιστά - σγουρά - κατσαρά
45% - 13% - 24% - 18%

Έντονη δίπλωση του βλεφάρου βρίσκουμε στο 21,2% του πληθυσμού (βαριά βλέφαρα), ενώ η πλειοψηφία έχει ελαφρά δίπλωση.

Το σχήμα της μύτης κατανέμεται ως εξής:
ίσιο - κοίλο - κυρτό
44,5% - 19,5% - 36%

Το χρώμα των μαλλιών κατανέμεται με την κλίμακα Fischer-Saller. Κάνοντας την αντιστοίχιση, στους ενήλικες έχουμε τα εξής:
πολύ ξανθό - ξανθό - ανοιχτό καστανό - σκούρο καστανό/μαύρο
1% - 2,6% - 17,7% - 78,7%

Η κατανομή του χρώματος των μαλλιών δίνεται και στο παρακάτω γράφημα. Στην πρώτη στήλη δίνονται τα παιδιά έως 10 ετών, στη δεύτερη στήλη από 10 έως 18 και στην τρίτη στήλη, που παρουσιάζει και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, οι ενήλικες. Παρατηρούμε ότι κυριαρχεί το σκούρο χρώμα μαλλιών, με μια μειοψηφία ανοιχτού καστανού.

Το χρώμα των ματιών ταξινομήθηκε με την κλίμακα Martin-Schulz. Αντιστοιχεί ως εξής:
ανοιχτό (1) & ενδιάμεσο (2) - ανοιχτό καφέ προς μελί (3) - καφέ έως σκούρο (4)
42% - 25% - 33%

Το παραπάνω διάγραμμα δείχνει την κατανομή του χρώματος των ματιών στην πρώτη στήλη, σε αντιπαραβολή με το χρώμα των μαλλιών στη δεύτερη στήλη. Προκύπτει ότι το χρώμα των ματιών είναι πιο ανοιχτό σε σχέση με το χρώμα των μαλλιών, κάτι που σημαίνει ότι ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού έχει σκούρα μαλλιά και ανοιχτά ή ενδιάμεσα μάτια.

O συγγραφέας συμπεραίνει ότι ο πληθυσμός της Λακωνίας είναι φυλετικά μικτός. Διαπιστώνει ότι τα φυλετικά στοιχεία του πληθυσμού της Λακωνίας είναι ο Διναρικός, ο Μεσογειακός και ο Αλπικός τύπος. Από την πλευρά μας, τα στοιχεία του Körner μας επιτρέπουν να κάνουμε μια εκτίμηση της φυλετικής σύνθεσης της περιοχής. Οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής είναι βραχυκέφαλοι, όμως υπάρχει σημαντικό ποσοστό δολιχοκέφαλων που διατηρεί τον μέσο κεφαλικό δείκτη οριακά εντός βραχυκεφαλίας. Οι Αλπικοί αποτελούν περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού, αν κρίνουμε από το ποσοστό των ενδομορφικών. Οι Διναρικοί αποτελούν και αυτοί περίπου ένα τρίτο του πληθυσμού, αν κρίνουμε από τα ποσοστά κυρτής μύτης. Οι Μεσογειακοί ίσως αποτελούν και αυτόι περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού, αν κρίνουμε από τα ποσοστά σγουρών μαλλιών. Υπολειπόμενα μονοψήφια ποσοστά φαίνεται να έχουν άλλοι φυλετικοί τύποι, όπως π.χ. Κρομανοειδείς οι οποίοι φαίνονται στις φωτογραφίες που παρατίθενται και άλλοι. Σε γενικές γραμμές, οι κάτοικοι της περιοχής φαίνεται ότι είναι Διναρικοί, Μεσογειακοί και Αλπικοί.


Φωτογραφίες, σύμφωνα και με τις ταξινομήσεις του συγγραφέα

Νορδικός

Φαίνεται ότι προσπάθησε να φωτογραφήσει κάθε άτομο με Νορδική επίδραση. Ο άνδρας αποτελεί το καλύτερο δείγμα ενήλικα, έχοντας όμως και Αλπική επίδραση, ενώ η νεαρή είναι αρκετά Νορδική.


Διναρικός

Ο άνδρας καθαρά Διναρικός, η γυναίκα έχει και Αλπική επίδραση.


Αλπικός

Μεσογειακός