Η φυλετική σύνθεση Βελγίου και Ολλανδίας

Ο Gustaaf Schamelhout ήταν Φλαμανδός πνευμονολόγος, εθνολόγος και ανθρωπολόγος. Αρχικά ασχολήθηκε με την εθνολογία, όμως μελετώντας τις εθνικές διαφορές μεταξύ των κρατών της Ευρώπης, αναπόφευκτα βρέθηκε μπροστά στο ζήτημα της φυλής. Ο Schamelhout μελέτησε την φυσική ανθρωπολογία, εστιάζοντας στη Φλάνδρα και στην Ολλανδία. Άλλωστε, ο ίδιος υπήρξε Φλαμανδός εθνικιστής, με πολιτική δράση. Το σημαντικότερο ανθρωπολογικό βιβλίο του ήταν το "Anthropologie van het Nederlandsche Volk". Παρά τον τίτλο του, ασχολείται με την φυσική ανθρωπολογία των Φλαμανδών, συγκρίνοντάς τους με τους Βαλλόνους και τους Ολλανδούς. Εστιάζει στην τυπολογική προσέγγιση, εξάγοντας κάθε φορά από τα ανθρωπολογικά δεδομένα τα φυλετικά στοιχεία που κατοικούν στην εξεταζόμενη περιοχή.

Αρχικά, ο συγγραφέας κάνει μια εισαγωγή στο ζήτημα, αναφέροντας το περιεχόμενο της επιστήμης ανθρωπολογίας και τον ορισμό της έννοιας της φυλής. Εξηγεί ότι φυλή, έθνος και γλώσσα σχετίζονται, αλλά δεν ταυτίζονται. Επισημαίνει ότι η φυλετική σύνθεση ενός λαού καθορίζει τον χαρακτήρα του.

Οι σύγχρονοι πληθυσμοί κατάγονται με αδιάσπαστη συνέχεια από προϊστορικούς πληθυσμούς. Η παλαιοανθρωπολογία έχει δείξει ότι ο πρώτος προγονικός τύπος που βρέθηκε στην Ολλανδία, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη...
ήταν ο Κρομανοειδής. Όπως αναφέρει ο Schamelhout, τα χαρακηριστικά αυτού του τύπου εντοπίζονται ακόμα στην Ευρώπη και στους βόρειους λαούς, όπως η Γερμανία και η Σουηδία και αντιστοιχούν στον τύπο Faelid. Στη περιοχή του Βελγίου και της Ολλανδίας, πρώτα βρέθηκαν Κρομανοειδείς-Νορδικοί πληθυσμοί και αργότερα προστέθηκαν βραχυκέφαλοι Αλπικοί από τα νότια, ήδη από την προϊστορική εποχή. Οι Φρίζιοι και τα διάφορα Γερμανικά φύλα, όπως Σάξονες, Βέλγοι, Μπαταβοί, κτλ. ήταν κυρίως Κρομανοειδείς-Νορδικοί, ενώ οι Κέλτες ήταν κυρίως Αλπικοί, παρότι αρχικά Κρομανοειδείς-Νορδικοί, πριν μιχθούν με τους πολυαριθμότερους Αλπικούς.

Μελέτες για την φυσική ανθρωπολογία των ζώντων στο Βέλγιο πραγματοποίησε ο E. Houzé, μετρώντας τον κεφαλικό δείκτη 447 Φλαμανδών και 274 Βαλόνων. Αργότερα μέτρησε 152 άτομα από διάφορες περιοχές του Βελγίου. Μετρήσεις κεφαλικού δείκτη στην Ολλανδία έκανε ο L. Bolk σε 4600 άτομα. Ο Houzé βρήκε διαφορές μεταξύ Βαλόνων και Φλαμανδών στο σχήμα του κεφαλιού, διαφορές που ήδη είχε επισημάνει ο L. Vanderkindere σχετικά με το χρώμα μαλλιών και ματιών. Ο μέσος κεφαλικός δείκτης στο Βέλγιο δίνεται στον παρακάτω πίνακα, οι Φλαμανδικές περιοχές αριστερά, οι περιοχές των Βαλόνων δεξιά.

Φαίνεται ότι οι Φλαμανδοί είναι μεσο-δολιχοκέφαλοι, ενώ οι Βαλόνοι μεσο-βραχυκέφαλοι. Ο J. Deniker δίνει μέσο κεφαλικό δείκτη 79,5 για τους Φλαμανδούς και 82,2 για τους Βαλόνους. Σημαντική η διαφορά, με τους Φλαμανδούς να είναι κυρίως Νορδικοί-Κρομανοειδείς και τους Βαλόνους να είναι κυρίως Αλπικοί. Ο L. Vervaeck μέτρησε τον κεφαλικό δείκτη σε 1440 άτομα σε φυλακές των Βρυξελλών και βρήκε ότι έχουν χαμηλότερο κεφαλικό από τους Βαλόνους, δηλαδή οι Βρυξέλλες λόγω του μικτού πληθυσμού της, βρίσκεται ανάμεσα σε Βαλόνους και Φλαμανδούς. Το ποσοστό των βραχυκέφαλων από 5,18% στους Φλαμανδούς, βρέθηκε 46,64% στις Βρυξέλλες και 58,31 στους Βαλλόνους. Παλαιοανθρωπολογικά ευρήματα σε κοιμητήρια έδειξαν ότι στις Βρυξέλλες ο πληθυσμός υπήρξε πιο δολιχοκέφαλος, αλλά σταδιακά αντικαθίσταται από βραχυκέφαλους Αλπικούς.

Οι διαφορές μεταξύ των δύο περιοχών αποτυπώνονται και στο σχήμα της μύτης. Οι περισσότεροι Φλαμανδοί είναι λεπτόρρινοι, κάτι που δεν μπορεί να ειπωθεί με την ίδια βεβαιότητα για τους Βαλλόνους. Ευρεία μύτη στους άνδρες βρίσκουμε μόλις στο 8,07% των Φλαμανδών, ποσοστό που αυξάνει στο 22,34% στους Βαλλόνους. Υψηλά ποσοστά λεπτορρινίας εντοπίζονται επίσης στις Βρυξέλλες και στις Βελγικές περιοχές κοντά στα σύνορα με τη Γερμανία.

Μετρήσεις του προσωπικού δείκτη που πραγματοποίησε ο J. Claerhout σε 30 Φλαμανδούς έδειξαν ότι μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού έχει δολιχοκεφαλία με ευρυπροσωπία, γεγονός που ο Schamelhout εξηγεί ως τυπικό γνώρισμα Κρομανοειδών και Νορδο-Κρομανοειδών. Βρέθηκαν 30% λεπτοπρόσωποι, 20% μεσοπρόσωποι και 50% ευρυπρόσωποι. Οι Νορδικοί είναι λεπτοπρόσωποι, οι Αλπικοί ευρυπρόσωποι, ενώ οι Κρομανοειδείς εμφανίζουν μεγάλη ποικιλομορφία, από λεπτοπρόσωποι έως ευρυπρόσωποι. Ο Claerhout υποστήριξε ότι στη δυτική Φλάνδρα οι ευρυπρόσωποι είναι κυρίως Αλπικοί.

Ως προς τον χρωματισμό, μελέτες πραγματοποίησε ο L. Vanderkindere, όμως ομαδοποίησε τους χρωματισμούς, βάζοντας μαζί μπλε-γκρι-πράσινα μάτια, κάτι που δεν είναι σωστό γιατί τα πράσινα μάτια πολλές φορές είναι αποτέλεσμα μίξης μπλε-καστανού και βάζοντας τα κόκκινα μαλλιά μάζι με τα ξανθά, κάτι που επίσης δεν είναι σωστό γιατί τα κόκκινα μαλλιά προκύπτουν συχνά εκ του καστανού. Στη Φλάνδρα ο ξανθός τύπος, δηλαδή με ανοιχτά μαλλιά και μάτια, εμφανίζεται σε ποσοστά περίπου 40-50%, ενώ ο καστανός τύπος, δηλαδή με καστανά μαλλιά και μάτια, εμφανίζεται σε ποσοστά περίπου 20-30%. Ο G. Montandon παρατήρησε την διαφορά μεταξύ Φλαμανδών και Βαλλόνων στον χρωματισμό, που ανάγεται στον φυλετικό παράγοντα, με τους Φλαμανδούς να είναι περισσότερο Γερμανικής καταγωγής, ενώ οι Βαλλόνοι Ρωμαϊκής.

Το ανάστημα εν γένει δεν παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις στο Βέλγιο, όμως σε περιοχές κοντά στην Ολλανδία και τη Γερμανία, αυξάνεται ελαφρά, κάτι που υποδεικνύει την επίδραση μιας αυξανόμενης Νορδικής συνιστώσας.

Σημαντική μελέτη για τη Φλάνδρα ήταν αυτή του F. van den Broucke, ο οποίος μελέτησε 8030 άτομα. Βρίσκει ότι στη χώρα υπάρχουν Νορδικοί, Αλπικοί και Φαιλικοί (Faelid ή Dalic), τους οποίους τελεαυταίους ανάγει στους Κρομανοειδείς και τους οποίους βρίσκει σε υψηλά ποσοστά στη χώρα. Σε αρκετές περιοχές εντοπίζονται δολιχοκέφαλοι ευρυπρόσωποι (Νορδο-)Κρομανοειδείς, σε ποσοστά που αγγίζουν το 55%. Σπάνια εντοπίζονται στη Φλάνδρα Μεσογειακοί, οι οποίοι ήρθαν ως Ιταλοί έμποροι ή Ισπανοί στρατιώτες, σε πόλεις όπως η Αντβέρπη.

Ο D.J.H. Nyèssen μελετώντας τις μετρήσεις του L. Bolk βρήκε ποσοστό 65% μεσο-δολιχοκέφαλων και 35% βραχυκέφαλων στη Φλάνδρα, που καταδεικνύει την φυλετική σύνθεση της περιοχής. Στο Βέλγιο οι Αλπικοί έρχονται από τα νοτιοδυτικά, ενώ στην Ολλανδία από τα νοτιοανατολικά. Οι Ολλανδοί είναι κατά κανόνα μεσο-δολιχοκέφαλοι, με υψηλό ανάστημα και με ανοιχτά ή ενδιάμεσα μαλλιά και μάτια. Όσο πάμε προς τη βόρεια Ολλανδία, το ποσοστό των ξανθών αυξάνεται, υπερβαίνοντας το 70%.

Ο Schamelhout προχωρά σε μια ενδιαφέρουσα ανάλυση σχετικά με τη μεταβολή της φυλετικής σύνθεσης διαφόρων περιοχών της Ευρώπης. Θεωρεί ότι ο Τριακονταετής πόλεμος αφαίρεσε Νορδικά στοιχεία από τη Γερμανία και ότι οι Ναπολεόντιοι πόλεμοι αποδεκάτισαν τα πιο μαχητικά φυλετικά στοιχεία της Γαλλίας, με τους Αλπικούς να ωφελούνται. Στην Αγγλία ο J. Beddoe είχε εντοπίσει ότι το χρώμα των μαλλιών σταδιακά σκουραίνει, γεγονός που υποδεικνύει φυλετική μεταβολή. Η εκδίωξη των Προτεσταντών Ουογενότων από τη Γαλλία, που ήταν αρκετά Νορδικοί, οδήγησε σε αύξηση των Αλπικών στη Γαλλία. Τέλος, ο ρυθμός γεννήσεων στις βόρειες Ευρωπαϊκές χώρες είναι χαμηλός, γεγονός που δημιουργεί κινδύνους για την διατήρηση της φυλετικής τους ιδιοσυστασίας.

Συμπερασματικά, στο Βέλγιο κατοικούν Νορδικοί, Κρομανοειδείς και Αλπικοί. Οι ίδιοι φυλετικοί τύποι κατοικούν και στην Ολλανδία, με την προσθήκη ελάχιστων Βαλτικών. Η μελέτη του Schamelhout δίνει την αρμόζουσα σημασία στον Κρομανοειδή τύπο, που υπάρχει σε υψηλά ποσοστά στο Βέλγιο και ειδικά στη γειτονική Ολλανδία. Οι Φλαμανδοί έχουν περισσότερα Νορδικά-Κρομανοειδή στοιχεία από ότι Αλπικά και συνεπώς είναι φυλετικά πιο κοντά στους Ολλανδούς, ενώ οι Βαλλόνοι είναι κυρίως Αλπικοί με λιγότερα Νορδικά-Κρομανοειδή στοιχεία.

Ακολουθούν ιστορικές φυσιογνωμίες Φλαμανδών-Ολλανδών, με τις φυλετικές ταξινομήσεις τους από τον Schamelhout.

Jacobus Henricus van 't Hoff, Ολλανδός χημικός - Νορδικός

Seerp Anema, Ολλανδός λογοτέχνης - κ. Νορδικός

Karel van Mander, Φλαμανδός ζωγράφος - Κρομανοειδής

Piet Pieterszoon Hein, Ολλανδός ναύαρχος - Κρομανοειδής, πιθανή Αλπική επίδραση

Michiel de Ruyter, Ολλανδός ναύαρχος - Αλπικός

Jan Frans Willems, Φλαμανδός συγγραφέας - Αλπικός

Johan de Witt, Ολλανδός πολιτικός - Ατλαντοειδής (όχι Νορδικός!)

August Vermeylen, Βέλγος συγγραφέας - Μεσογειακός