Παρατηρήσεις περί του σωματότυπου

Αφορμή για το άρθρο είναι η μελέτη ενός αναγνώστη του ιστολογίου με τίτλο Somatotype/Anatomy Classification System. Παρατίθενται φωτογραφίες, οι οποίες δείχνουν διάφορους σωματότυπους, καθώς και περιπτώσεις αλλαγών στο σώμα μετά από διαφορετικό τρόπο ζωής, διατροφή ή γυμναστική. Οι φωτογραφίες συνοδεύονται από σχόλιο με παρατηρήσεις, που εξηγεί αναλυτικά την σημασία των φωτογραφιών.

Τίθεται το ζήτημα της καταγωγής των φαινοτύπων από πλευράς παλαιοανθρωπολογίας, αλλά και της σημερινής ανθρωπολογικής κατάστασης στην Ευρώπη. Αν χωρίζαμε τους γνωστούς ανθρωπολογικούς τύπους σε υποκατηγορίες βάσει της  σωματοδομής, ίσως βρίσκαμε μικροδιαφοροποιήσεις εντός του φυλετικού τύπου κάθε φορά. Η σωματοδομή περιέχει περισσότερη πληροφορία από ότι φανταζόμαστε.

Η ταξινόμηση του σωματότυπου σε εξωμορφικούς, μεσομορφικούς και ενδομορφικούς είναι μια πρώτη προσέγγιση στην περιγραφή του φάσματος των σωματοτύπων που υπάρχουν στον άνθρωπο. Είναι σημαντικό εργαλείο, μπορεί όμως κάποιος να εμβαθύνει σε υποπεριπτώσεις λαμβάνοντας κατάλληλες μετρήσεις.

Αν το δούμε βαθύτερα, θα διαπιστώσουμε ότι το φυλογενετικό δέντρο των σωματότυπων προκύπτει από το αντίστοιχο δέντρο...
των φυλετικών τύπων. Για παράδειγμα οι μεσο-εξωμορφικοί τύποι της Ευρώπης φαίνεται να έχουν κοινή απώτερη καταγωγή, ενώ οι ενδομορφικοί τύποι να έχουν διαφορετική απώτερη καταγωγή. Η διαφορά στον σωματότυπο σημαίνει διαφορετική φυσιολογία του οργανισμού, που συνεπάγεται άλλες εκκρίσεις, άλλος μεταβολισμός, άλλες εσωτερικές λειτουργίες, κλπ. Από εξελικτικής πλευράς, είναι πιο εύκολο να γίνει η μύτη από ίσια, κυρτή, παρά να αλλάξει η ολόκληρη φυσιολογία του οργανισμού.

Ο σωματότυπος συνδέεται με διαφορετικές δυνατότητες ανάπτυξης και δημιουργεί ανάγκη για διαφορετική διατροφή. Ένας ενδομορφικός θα πρέπει να τρέφεται διαφορετικά από έναν εξωμορφικό, εφόσον βέβαια μπορεί. Επίσης, όσοι γυμνάζονται θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον σωματότυπό τους και να κάνουν ανάλογη γυμναστική, εφόσον ο κάθε σωματότυπος έχει διαφορετική δομή μυών και οστών.

Πάντως, ο σωματότυπος δεν ορίζει το ανάστημα. Στην Ευρώπη τυχαίνει οι ενδομορφικοί να είναι κοντοί και οι εξωμορφικοί ψηλοί και αυτό όχι πάντα. Ωστόσο, στην Ωκεανία, οι Polynesid είναι ψηλοί και συχνά ενδομορφικοί, ενώ οι γειτονικοί Melanesid είναι σχετικά κοντοί και εξωμορφικοί. Συνεπώς η πρόβλεψη του αναστήματος θα πρέπει να γίνεται βάσει φυλετικού τύπου και όχι βάσει σωματοδομής.

Το γιατί επικράτησαν εξελικτικά αυτοί οι σωματότυποι που βλέπουμε, είναι δύσκολο να το εξηγήσουμε. Η διαδικασία της φυσικής/σεξουαλικής επιλογής οδήγησε διαφορετικούς εξελικτικούς κλάδους να επιβιώσουν, όμως θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η συνολική εικόνα των ικανοτήτων αυτών που επιβίωσαν και όχι ανεξάρτητα η σωματοδομή.

Ο σωματότυπος κάθε ανθρώπου στην πραγματικότητα είναι αποτέλεσμα συρραμένων κομματιών DNA που προέρχονται από τους δυο γονείς. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος μπορεί να έχει κληρονομήσει π.χ. έναν ευρύ κορμό από την μητέρα, αλλά τα δάκτυλα να είναι λεπτά από τον πατέρα. Πιθανότατα κάτι τέτοιο περιγράφεις για την δική σου περίπτωση. Συχνά εντοπίζονται τέτοιες "δυσαρμονίες", κάτι που είναι αναμενόμενο εφόσον το βλέπουμε και σε άλλα εξωτερικά όργανα. Φαίνεται ότι ο σωματότυπος προκύπτει από αρκετά γονίδια, τα οποία πιθανότατα κληρονομούνται ανεξάρτητα.

Το γενικό ζήτημα που τίθεται θα λυθεί όταν γίνει η σύνδεση μεταξύ σωματότυπου και γενετικών ακολουθιών. Σε ένα πρώτο στάδιο, θα έπρεπε να ληφθεί δείγμα DNA π.χ. από μια ομάδα ενδομορφικών Αλπικών και από μια ομάδα εξωμορφικών Διναρικών και να γίνει συγκριτική ανάλυση στο DNA. Με επαναλαμβανόμενες αντίστοιχες μελέτες, θα μπορέσουμε να αντιστοιχίσουμε συγκεκριμένες γενετικές ακολουθίες με τον σωματότυπο. Έπειτα θα ακολουθήσει η εξέταση του πώς προκύπτει ο σωματότυπος με βιοχημικούς όρους. Μέχρι τότε, ασφαλή συμπεράσματα περί σωματοδομής στον άνθρωπο δίνει μόνο η φυσική ανθρωπολογία, χρησιμοποιώντας την ανθρωπομετρία, την ταξινόμηση στους τρεις σωματότυπους και τον κορμικό δείκτη.