Η ανθρωπολογία των Μαορί

Οι Μαορί είναι οι ιθαγενείς κάτοικοι της Νέας Ζηλανδίας. Πριν τον ερχομό των λευκών κατοικούσαν σε όλη την επικράτεια, ωστόσο πλέον έχουν περιοριστεί στον βορρά και κυρίως στο Βόρειο Νησί. Η Νέα Ζηλανδία ήταν μία από τις τελευταίες περιοχές του πλανήτη στην οποία έφτασαν άνθρωποι. Οι Μαορί ήλθαν μετά την πρώτη χιλιετία μ.Χ. από την Ανατολική Πολυνησία, πιθανότατα με διαδοχικές μεταναστεύσεις. Όπως είναι λογικό, οι Μαορί έχουν κοινά ανθρωπολογικά γνωρίσματα με τους κατοίκους της Πολυνησίας, παρότι η Αυστραλία και η Μελανησία βρίσκονται πιο κοντά. Συνεπώς, οι ιθαγενείς της Νέας Ζηλανδίας εντάσσονται φυλετικά, αλλά και πολιτισμικά στους Πολυνήσιους.

Την ανθρωπολογία των Μαορί μελέτησαν οι Buck [1, 2, 3, 4, 5] και Shapiro, με δημοσιεύσεις τους στο περιοδικό Journal of the Polynesian Society. Παρότι έγιναν αρκετές κρανιολογικές μελέτες στη Νέα Ζηλανδία, ο Buck ήταν ίσως ο μοναδικός επιστήμονας...
που ασχολήθηκε με τους ζώντες Μαορί. Οι μετρήσεις του αποτελούν την βασική πηγή για την μελέτη της ανθρωπολογίας των σύγχρονων κατοίκων.

O Buck πραγματοποίησε τις μετρήσεις του σε 814 Μαορί ενήλικες άνδρες του στρατού της Νέας Ζηλανδίας, με την υποστήριξη των Arthur Keith και Karl Pearson. Από αυτούς μόνο οι 424 ήταν καθαροί Μαορί χωρίς μίξη, με αποτέλεσμα ο Buck να λάβει μόνο αυτούς υπόψη στη μελέτη του.

Το χρώμα του δέρματος είναι στις περισσότερες περιπτώσεις μέτριο καφέ με κιτρινίζουσα τάση. Τους ταξινομεί στο 17-18 της κλίμακας Luschan, δευτερευόντως στο 15-16. Τα μαλλιά είναι ίσια ή κυματιστά, με χρώμα μαύρο στο 97,6% των περιπτώσεων, σκούρο καφέ στο 2,1% και κοκκινωπό στο 0,2%. Το χρώμα των ματιών έχει πάντοτε μια απόχρωση του καφέ, συνήθως σκούρο καφέ. Επίκανθος δεν υπάρχει σε καμία των περιπτώσεων, παρότι οι Μαορί τείνουν σε μογγολικά γνωρίσματα, ως Πολυνήσιοι.

Οι Μαορί, όπως και όλοι οι Πολυνήσιοι, έχουν πολύ ισχυρές σωματοδομές, που βάζουν μύες εύκολα. Παράλληλα, το μέσο ανάστημά τους είναι υψηλό, με αποτέλεσμα η φυσιογνωμία τους να εκπέμπει δύναμη. Ο μέσος κορμικός δείκτης βρέθηκε 53,8 που δείχνει βραχυσκελία. Ο μεγάλος τους κορμός σε σχέση με τα άκρα αποτελεί εύκολα αναγνωρίσιμο στοιχείο διαφοράς μεταξύ Μαορί και Βρετανών αποίκων της Νέας Ζηλανδίας, οι οποίοι έχουν πιο μακρά άκρα σε σχέση με τον κορμό.

Ένα απροσδόκητο στοιχείο είναι η δολιχοκεφαλία των Μαορί. Ο μέσος κεφαλικός δείκτης βρίσκεται στο 77,7 κάτι που έρχεται σε αντίθεση με σειρές μετρήσεων σε άλλες περιοχές της Πολυνησίας που δείχνουν τάση βραχυκεφαλίας. Δολιχοκέφαλοι είναι και οι Μελανήσιοι, όμως δεν υπάρχει κανένα άλλο ανθρωπολογικό γνώρισμα που να συνδέει τους Μαορί με τους Μελανήσιους. Συνεπώς, οι Μαορί αποτελούν μια διαφοροποίηση από τους βορειότερους Πολυνήσιους, π.χ. της Samoa και Tonga, τουλάχιστον ως προς τον κεφαλικό δείκτη. Επίσης, οι λευκοί της Νέας Ζηληανδίας έχουν κεφαλικό δείκτη 78,6.

Ο μέσος προσωπικός δείκτης βρέθηκε 85,1 που εντάσσει τους Μαορί στην μεσοπροσωπία. Πάλι υπάρχει μια διαφορά με άλλους Πολυνήσιους που είναι πιο λεπτοπρόσωποι.

Ως προς τη μύτη, οι Μαορί πολιτισμικά βλέπουν αρνητικά την πλατιά μύτη των Μελανήσιων. Οι Μαορί βρίσκονται εντός της μεσορρινίας, με μέσο ρινικό δείκτη στο 75,9 ο οποίος είναι αρκετά χαμηλότερα από αυτόν άλλων Πολυνήσιων. Από την άλλη, οι λευκοί της Νέας Ζηλανδίας παρουσιάζουν έντονη λεπτορρινία, με ρινικό δείκτη 62,6.

Οι μετρήσεις του Buck δείχνουν μια βασική τάση στον πληθυσμό, αλλά υπάρχουν αρκετές διαφοροποιήσεις. Υπάρχει ένα ποσοστό βραχυκέφαλων, αλλά και ένα ποσοστό πλατύρρινων. Αυτό υποδηλώνει ότι οι Μαορί ήρθαν από τα βορειότερα τμήματα της Πολυνησίας με διαδοχικά κύματα μεταναστεύσεων, εμφυτεύοντας ήδη υπάρχουσες ανθρωπολογικές διαφοροποιήσεις και στη Νέα Ζηλανδία.

Ο Shapiro έκανε μια συνολική αποτίμηση της ανθρωπολογίας των Μαορί, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις έως τότε ανθρωπολογικές μελέτες σε κρανία και σε ζώντες. Θεωρεί ότι οι Μαορί πρέπει να εντάσσονται φυλετικά στους Πολυνήσιους. Ωστόσο, εντοπίζει κάποιες ανθρωπολογικές αποκλίσεις εντός των Πολυνήσιων, σε βαθμό που πιθανότατα να μπορεί να διαχωριστούν σε έναν κεντρικό, έναν δυτικό και περιφερειακό υποτύπο. Ο κεντρικός περιλαμβάνει Hawaii, Society Islands, Tuamotu και Austral Islands, o δυτικός τις Samoa και Tonga και ο περιφερειακός στον οποίο ανήκουν και οι Μαορί, αλλά και τα Marquesan και Mangareva Islands. O Shapiro θεωρεί τους Μαορί Polynesid και δεν βρίσκει Melanesid στοιχεία, όπως κατσαρά μαλλιά, προγναθισμό και μαύρο χρώμα δέρματος.

Συμπερασματικά, οι Μαορί κατατάσσονται στον φυλετικό τύπο Polynesid. Διαφέρουν από τους λευκούς της Νέας Ζηλανδίας ως προς το χρώμα του δέρματος, την βραχυσκελία, την σωματοδομή, τον προσωπικό δείκτη, το σχήμα της μύτης, κλπ. Επίσης, παρουσιάζουν ελαφρά απόκλιση από τους Polynesid των Samoa και Tonga, εμφανίζοντας δολιχοκεφαλία, πιο κοντό πρόσωπο και σχετικά πιο λεπτή μύτη.