Δευτέρα 20 Ιουλίου 2015

Θεμέλιο του έθνους: καταγωγή ή φυλή;

Οι έννοιες έθνος, καταγωγή και φυλή συνδέονται μεταξύ τους, όμως όπως θα προσέξει ο προσεκτικός μελετητής, στην πράξη δεν ταυτίζονται. Θα εξετάσουμε το περιεχόμενο της έννοιας έθνος και έπειτα θα καταδείξουμε την σχέση που έχει με την καταγωγή και την φυλή.

Όποιος ανοίξει ένα βιβλίο ιστορίας, βρίσκει ως υποκείμενα της ιστορικής δράσης τα διάφορα έθνη του κόσμου. Για παράδειγμα, οι Γάλλοι έκαναν αυτό, οι Ισπανοί εκείνο, οι Ιάπωνες το άλλο, κτλ. Τα έθνη αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο, ακόμα και αν δεν έχουν δική τους κρατική οντότητα, όταν π.χ. είναι υπόδουλα σε άλλο έθνος, π.χ. οι Έλληνες επί Τουρκοκρατίας. Επίσης, είναι αυτονόητο ότι σε όλο το διάβα της ιστορίας, μέχρι και σήμερα, όλοι οι άνθρωποι λογίζουν τον εαυτό τους ως μέλος κάποιου έθνους. Αυτό σημαίνει ότι η έννοια του έθνους ανακύπτει εκ φύσεως, χωρίς κάποιος να την επιβάλλει, παρά τις γραφικότητες που προωθούν οι θλιβεροί διεθνιστές. Το εθνικό φρόνημα μπορεί να τονωθεί, όμως δεν δημιουργείται εκ του μηδενός. Και θα υπάρχει πάντοτε.

Τι όμως αντιλαμβάνονται οι περισσότεροι με την έννοια του έθνους; Ποιο είναι de facto το περιεχόμενό του; Το έθνος αποτελείται...
από άτομα που θεωρούν ότι έχουν κοινή καταγωγή. Τα υπόλοιπα στοιχεία, όπως γλώσσα, θρησκεία, έθιμα, κτλ. είναι δευτερεύοντα και δρουν ενοποιητικά. Με αυτόν τον τρόπο λογίζονται τα έθνη στα βιβλία της ιστορίας. Έτσι τα αντιλαμβάνεται και ο απλός άνθρωπος, αναγνωρίζοντας ως ομοεθνή του όποιον θεωρεί ότι έχει κοινή καταγωγή με τον ίδιο και δευτερευόντως αν εμφανίζει επιπλέον στοιχεία όπως η γλώσσα, έθιμα, κτλ. Συνεπώς, η έννοια του έθνους, όπως την αντιλαμβάνονται οι περισσότεροι, συνδέεται με την καταγωγή. Δεν μπαίνει στη μέση η έννοια της φυλής, αλλά της γενιάς. Αυτό αποτυπώνεται και στο παραδοσιακό δίκαιο του αίματος, που αναγνωρίζει την καταγωγή ως θεμέλιο του έθνους. Όμως, η έννοια της καταγωγής πώς σχετίζεται με την φυλή;

Δύο λαοί μπορεί να ανήκουν στην ίδια φυλή, αλλά μετά από αιώνες ή χιλιετίες διαχωρισμού, να έχουν αποκτήσει διαφορετική εθνική συνείδηση, δηλαδή συνείδηση καταγωγής. Σε αυτήν την περίπτωση, η φυλή θα είναι η ίδια, όμως οι λαοί θα νομιζουν ότι έχουν διαφορετική καταγωγή. Για παράδειγμα, αν ένας Δανός πάει στη Γερμανία για να ζήσει, θεωρείται ξένος και δεν πολιτογραφείται άμεσα, παρότι ανήκει προφανέστατα στην ίδια φυλή. Και αυτό μόνο και μόνο επειδή έχει συνείδηση "Δανέζικης" καταγωγής.

Η διαφορά μεταξύ καταγωγής και φυλής γίνεται πολύ πιο εμφανής, όταν ξενοι φυλετικοί τύποι έχουν εισέλθει σε ένα κράτος πριν από αιώνες ή χιλιετίες και έχει ξεχαστεί η αρχική καταγωγή τους. Για παράδειγμα, ένας Αρμενοειδής ή Βαλτικός στην Ελλάδα μπορεί να θεωρεί ότι είναι Έλληνας και να αναγνωρίζεται επίσημα ως Έλληνας πολίτης. Δηλαδή, αναγνωρίζονται δικαιώματα βάσει καταγωγής και όχι βάσει φυλής. Πράγμα που σημαίνει ότι ένας αλλόφυλος, εφόσον έχει ξεχαστεί η απώτερη ξένη καταγωγή του και έχει μιχθεί με τους ντόπιους, θεωρείται ομοεθνής. Βέβαια, για να ξεχαστεί η απώτερη ξένη καταγωγή, πρέπει να μοιάζει φαινοτυπικά κάπως με τους ντόπιους. Δηλαδή, οι νέγροι στην Ευρώπη, όσο και να έχουν μιχθεί με τους ντόπιους και να έχει ξεχαστεί το ακριβές μέρος καταγωγής τους, πάντα θα θεωρούνται Αφρικανοί, λόγω της ξεκάθαρα διαφορετικού τους φαινότυπου. Αντιθέτως, Αρμενοειδείς, Βαλτικοί, κλπ. στην Ελλάδα, μπορεί να μην θεωρούνται ως τυπικοί φαινότυποι, όμως από τον απλό λαό λογίζονται χωρίς ιδιαίτερες αμφιβολίες ως ντόπιοι.

Η ανθρωπολογία δίνει σημαντική πληροφορία ως προς την απώτερη καταγωγή με την βοήθεια της φυλετικής ταξινόμησης. Η φυλετική συνειδητοποίηση μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβάνεται κανείς τους ομοεθνείς του. Μπορεί να αναγνωρίζει τους αλλόφυλους, καθώς και τους φυλετικά ομοίους του. Ωστόσο, είναι πρακτικά ανέφικτο να γίνει κτήμα ολόκληρου του λαού η φυλετική ανθρωπολογία. Σίγουρα πρέπει να αποτελεί κτήμα της ηγεσίας κάθε χώρας, ώστε να ασκούνται πολιτικές που θα βάζουν την φυλή πάνω από όλα και όχι απλά την καταγωγή. Και πάντα πρέπει να γίνεται προσπάθεια διατήρησης της μεγαλύτερης δυνατής φυλετικής ομοιογένειας, καθώς σε αντίθετη περίπτωση, αυξάνονται οι πιθανότητες διάσπασης του έθνους, λόγω αντικρουόμενων κοινωνικών και πολιτισμικών τάσεων μεταξύ των διαφόρων φυλών που το απαρτίζουν.

Αρκετοί είναι αυτοί που αναγνωρίζουν ως πιο σημαντική την έννοια της καταγωγής, από αυτήν της φυλής. Βρίσκουν την φυλετική ταξινόμηση και την ανθρωπομετρία ως κάτι το πεζό ή "μειωτικό". Όμως, όποιος εντρυφήσει στην μελέτη της ιστορίας υπό το φυλετικό πρίσμα, θα διαπιστώσει ότι σε διάστημα αιώνων ή χιλιετιών, σημασία έχουν οι φυλές που κατοικούν σε μια χώρα, με τα ψυχικά τους γνωρίσματα και όχι η συνείδηση της καταγωγής, που μπορεί και να αλλάξει. Οι φυλετικοί τύποι που ζουν σε μια χώρα είναι αυτοί που της δίνουν αξία σε μακροπρόθεσμο επίπεδο. Είναι πάντως γεγονός ότι η συνείδηση της καταγωγής αποτελεί ισχυρό πνευματικό υπόβαθρο σε μια κοινωνία, δίνοντας ισχυρή αυτοπεποίθηση στα μέλη της. Ωστόσο, η φυλή είναι αυτή που δίνει στο έθνος το βαθύτερο βιολογικό υπόβαθρο. Για παράδειγμα, αν η Γερμανία γεμίσει σιγά σιγά πλήρως με Αλπικούς, θα έχουν όλοι τους συνείδηση της "υπερήφανης Γερμανικής καταγωγής", όμως η χώρα θα έχει οδηγηθεί στην απόλυτη μετριότητα. Γίνεται αντιληπτό ότι η κοινή καταγωγή έχει μια μεταφυσική σημασία και χρησιμοποιείται συχνά από πολιτικούς και φιλοσόφους υπό αυτήν την έννοια. Η φυλή όμως έχει πραγματική και όχι μεταφυσική επίδραση στην ιστορία και τον πολιτισμό ενός έθνους. Τα ψυχικά γνωρίσματα των φυλετικών τύπων που απαρτίζουν ένα έθνος, καθορίζουν την συμπεριφορά του δια μέσου των αιώνων.

Συμπερασματικά, η έννοια του έθνους συνδέεται παραδοσιακά με την έννοια της καταγωγής και όχι της φυλής. Βέβαια, έμμεσα διαφαίνεται η σύνδεση μεταξύ των δύο εννοιών. Ωστόσο, κάθε εμβριθής μελετητής, οφείλει να γνωρίζει ότι η φυλή είναι το πραγματικό θεμέλιο του έθνους και όχι η συνείδηση της καταγωγής, ασχετως φυλής.

2 σχόλια:

  1. Γιατί ενικός και φυλή και όχι φυλές εφόσον παραδοσιακά οι Έλληνες συνδέονται με μεσογειακούς,αλπικούς και διναρικούς;Επίσης απο την στιγμή που ένας σημαντικός αριθμός αρμενοειδών και βαλτικών έχουν μαζικά αφομοιωθεί γιατί να μην δεχτούμε και αυτές τις δυο φυλές ως μέρος της φυλετικής σύστασης των Ελλήνων;εξάλλου με τον ίδιο τρόπο αφομοιώθηκαν και οι αυτόχθονες προελληνικοί μεσογειακοί πληθυσμοί απ'τους ΙΕ Έλληνες,δεν αρνείται κανείς όμως την Ελληνικότητα τους..προφανώς και οι πληθυσμοί που αφομοιώνονται χωρίς δυσκολία όπως κάποιοι βαλτικοί στη νότια πελοπόννησο ή αρμενοειδείς στον Πόντο προηγουμένως δεν είχαν εθνική συνείδηση,επρόκειτο κυρίως για κτηνοτρόφους(βλ.μηλίγγοι/εζερίτες)τι κακό θα μπορούσαν να προξενήσουν αυτοί οι πληθυσμοί στο έθνος;
    Απ'την άλλη πρόβλημα τίθεται στο σήμερα με τις μεμονωμένες περιπτώσεις μικτών γάμων με αλβανούς,βούλγαρους,ρώσους κτλπ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Διαχειριστά, σωστές οι παρατηρήσεις σου γύρω από το θέμα και πολύ καλή η ακολουθία των σκέψεών σου, σε βαθμό που δεν δυσκολεύει τον αναγνώστη να "μπει στο νόημα" της δημοσίευσης.
    Πρέπει όμως να σημειωθεί, πως η αίσθηση της κοινής καταγωγής έχει διαβαθμίσεις από χώρα σε χώρα κι από έθνος σε έθνος. Γι' αυτό ασχέτως πολιτικής κατάστασης κι διάθρωσης του έθνους, οι περισσότεροι πολίτες μέλη κάποιου έθνους έχουν αίσθηση του κοινού βίου. Αλλά τα έθνη τους διαφέρουν, γι' αυτό κι έχουμε τα παραδοσιακά ιστορικά έθνη (που όσο κι αν φαίνεται περίεργο δεν είναι τόσα πολλά όσα νομίζουμε στην Ευρώπη), τα νεότερα έθνη, τα έθνη που στηρίζονται σε κάποια παράδοση αλλά δεν είναι ιστορικά και τα μη-έθνη.
    Για παράδειγμα, παραδοσιακά ιστορικά έθνη στην Ευρώπη είναι κυρίως οι Έλληνες και στη συνέχεια οι Γερμανοί, ενώ νεότερα έθνη είναι κατά σειρά οι Γάλλοι, οι Ισπανοί, και οι Ιταλοί (πιθανότατα εδώ έπρεπε να οριστούν κι οι Ρώσοι παρά τη μεγαλύτερη ιστορικότητά τους) που στηρίζονται όμως σε κάποια παράδοση, ενώ οι Πορτογάλοι λογιζόμενοι ως κάτι διαφορετικό από τους Ισπανούς είναι απλά νεότερο έθνος. Οι Ελβετοί κι οι Βέλγοι, προσεγγίζουν την έννοια του μη-Έθνους, αν κι οι εθνικοί πληθυσμοί που τους απαρτίζουν συνυπάρχουν για αιώνες και οι Βρετανοί -ως ένα σύνολο κι όχι ο κάθε πληθυσμός ξεχωριστά- είναι ο ορισμός του μη-έθνους που όμως έχει κοινά πολιτιστικά στοιχεία. Από την άλλη οι ΗΠΑ είναι το απόλυτο μη-έθνος.
    Βλέπουμε λοιπόν, πως η σταδιακή απεμπόληση της εθνικής συνείδησης δεν σκιάζει άμεσα την αίσθηση της κοινής καταγωγής. Όπως κι ότι η αίσθηση αυτή, δεν απεμπολείται αλλά μπαίνει σε δεύτερη μοίρα. Κάτι που είναι φανερό αν βάζαμε στη σειρά τους παρακάτω: Γάλλοι-Βρετανοί-Αμερικανοί. Η επιλογή δεν είναι καθόλου τυχαία, έχει να κάνει με τη διείσδυση του φιλελευθερισμού στους Ευρωπαίους.
    Επομένως, η αντίληψη αυτής ακριβώς της κοινής καταγωγής διαφέρει κατά πολύ. Και μπορεί αυτό να φαίνεται πως αγγίζει περισσότερο την πολιτική διάσταση ενός έθνους από ότι την ανθρωπολογική, αλλά το πρώτο έχει άμεσες συνέπειες στη διαμόρφωση του δεύτερου. Επί του προκειμένου το Γερμανικό έθνος, παρά το ότι αφήνεται να εννοηθεί δεν σχηματίστηκε μόνο από νορδικούς ή νορδο-κρομανοειδείς, αλλά σε συνδυασμό με τους (δυτικούς) βαλτικούς και τους αλπικούς. Όλοι οι πληθυσμοί αυτοί, έχουν μια μεγαλύτερη κι ιδιαίτερη συγγένεια μεταξύ τους παρά με πληθυσμούς ατόμων από άλλα έθνη αλλά με παρόμοια ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά. Κι αυτό, δεν αφορά μια "αίσθηση" αλλά είναι η πραγματικότητα. Διαφορετικά, δεν θα είχαμε τα έθνη των Γερμανών, των Δανών, των Σουηδών και των Νορβηγών, αλλά έναν ενιαίο πληθυσμό νορδικών και νορδο-κρομανοειδών που θα σχημάτιζαν το δικό τους ξεχωριστό έθνος. Παρομοίως αυτό θα γινόταν για τους Ιταλούς, τους Έλληνες και τους Ισπανούς. Κι εκεί, στον συνδυασμό δηλαδή των πληθυσμών που ταξινομούνται διαφορετικά, στηρίζεται και η ίδια η πνευματική έκφραση των πνευματικών χαρακτηριστικών των ανθρωπολογικών τύπων στη δημιουργία του πολιτισμού που είναι έννοια συνυφασμένη με εκείνη του έθνους. Η οποία σαφώς και μπορεί να αλλάξει, εφόσον αλλάξει η σύσταση του μίγματος. Δηλαδή, αν συμβεί μια τρομακτική αλλαγή κι πχ στο Γερμανικό έθνος οι βαλτικοί κι οι αλπικοί αποτελέσουν >80% δίχως καμία προοπτική να επανέλθει μια αύξηση του αριθμού των νορδικών, ΚΜ κι ατλαντικών.
    Εν κατακλείδι, ένα κοινό αλλά σημαντικό πρόβλημα της μονομερούς θεάσεως εκ ανθρωπολογικής σκοπιάς (όπως κι το γενικότερο πρόβλημα των επιστημών) είναι πως δημιουργείται η αίσθηση πως όλα, κι κυρίως η πραγματικότητα, ξεκινούν κι περιστρέφονται γύρω από ένα συγκεκριμένο επιστημονικό γνωστικό αντικείμενο. Ενώ συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Πρέπει επομένως, να επισημανθεί πως η φυλετική ανθρωπολογία λειτουργεί επικουρικά στη ζωή των εθνών με τη χρήση των βασικών επιστημονικών μεθόδων (παρατήρηση κι έλεγχος), ως ένας εκ των βασικών πυλώνων της διάθρωσης κι επιβίωσης τους. Κι όχι η διάθρωση κι επιβίωση να βασίζονται αποκλειστικά στην επιστήμη. Διότι στην περίπτωση αυτή, παύει να έχει επιστημονική βάση κι πλέον αποκτά μεταφυσική (καθώς παίζει το θεό κι αλλάζει τη φύση).

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Οι διαχειριστές του ιστολογίου δεν φέρουν καμία ευθύνη για τα σχόλια των αναγνωστών τους.