Ο Gustave Le Bon για το πώς οι λαοί μεταβάλλουν τον πολιτισμό και τις τέχνες τους

Στη δημοσίευση αυτή στο περιοδικό Revue Scientifique το 1892, ο Gustave Le Bon μελετά τον τρόπο μεταβολής των πολιτισμών και ειδικά των τεχνών. Αποτέλεσε αφετηρία για τη συγγραφή του ολοκληρωμένου βιβλίου του "Νόμοι εξελίξεως των λαών". Ο συγγραφέας διαπιστώνει ότι ο σημαντικότερος παράγοντας επηρεασμού του πολιτισμού είναι η φυλή, η οποία καθορίζει τα ψυχικά χαρακτηριστικά του λαού. Ο πολιτισμός κάθε λαού είναι αποτέλεσμα της φυλετικής του ιδιοσυγκρασίας.

Στο έργο αυτό συγκεκριμένα μελετάται η μεταβολή των πολιτισμών. Οι διάφοροι λαοί δημιουργούν πολιτισμό που τους εκφράζει, με βάση τα φυλετικά ψυχικά γνωρίσματά τους. Ωστόσο πολλές φορές δέχονται επιδράσεις από άλλους πολιτισμούς. Υιοθετούνται πολιτιστικά στοιχεία, τα οποία ωστόσο μπορεί να μεταβληθούν σε τέτοιο βαθμό, έτσι ώστε να αποτελούν τελείως διαφορετικά πολιτιστικά επιτεύγματα. Η επίδραση της διαφορετικής φυλής είναι αυτή που προκαλεί την διαφοροποίηση των αρχικά πανομοιότυπων πολιτιστικών γνωρισμάτων. Δηλαδή, σημπεραίνεται η καταφανής πραγματικότητα, ότι κάθε λαός βάζει τη δική του σφραγίδα σε ότι και αν υιοθετήσει από αλλού.

Ο συγγραφέας στη συνέχεια μελετά ειδικά τις τέχνες. Μια πολύ δύσκολη αποστολή την οποία φέρει εις πέρας με εντυπωσιακό τρόπο. Μελετά με ιστορικά παραδείγματα την αρχιτεκτονική και την γλυπτική. Ως προς την γλυπτική, οι Αιγύπτιοι ξεκινούν πρώτοι την τέχνη αυτή, την οποία λαμβάνουν οι Έλληνες, αρχικά αντιγράφοντάς την, αλλά εν συνεχεία τελειοποιώντας την, σε σημείο που να αποτελεί αξεπέραστη μέχρι σήμερα. Αντιθέτως, οι Ρωμαίοι έλαβαν την τέχνη αυτή από τους Έλληνες χωρίς να την εξελίξουν ή να την διαφοροποιήσουν, παρά μόνο την αντέγραψαν μιμητικά.

Στην αρχιτεκτονική, παρατίθενται περισσότερα παραδείγματα. Αντίθετα με την εξέλιξη της Αιγυπτιακής γλυπτικής από τους Έλληνες, οι Αιθίοπες όταν προσπάθησαν να φτιάξουν πυραμίδες με βάση αυτές των Αιγυπτίων, δημιούργησαν κακέκτυπα. Αυτό οφείλεται στην φυλετική διαφορά των δύο λαών, που ενώ ο ένας είχε τις ικανότητες να τελειοποιήσει μια ξένη επιρροή, ο άλλος απέτυχε οικτρά. Την επίδραση της φυλής στην διαφοροποίηση αρχικώς όμοιων πολιτιστικών εκφράσεων, μελετά στην περίπτωση των μουσουλμανικών τεμένων. Ενώ αρχικά τα τεμένη είναι επηρεασμένα από τους Βυζαντινούς ναούς, αργότερα η επίδραση της φυλετικής ψυχοσύνθεσης των Αράβων τα διαφοροποιεί σε βαθμό ώστε να αποτελούν τελείως διαφορετικά αρχιτεκτονήματα. Μάλιστα, διαφοροποιήσεις παρουσιάζονται στα τεμένη ανάλογα με την περιοχή όπου χτίστηκαν, καθώς διαοφρετικοί λαοί, παρότι όλοι μουσουλμάνοι, ασκούν τη δική τους επίδραση.

Τέλος, διαπιστώνεται ότι τεχνικός πολιτισμός και τέχνες είναι τελείως ανεξάρτητες παράμετροι. Μπορεί ένας λαός να έχει σημαντικό υλικό πολιτισμό, αλλά καμία γνήσια έκφραση ως προς την τέχνη, αλλά και το αντίθετο, δηλαδή ένας υπανάπτυκτος υλικά πολιτισμός να διαθέτει πλούσια πολιτιστική έκφραση. Και αυτό γιατί οι τέχνες βασίζονται κατά κύριο λόγο στην πίστη σε ένα ιδανικό, ακόμη και αν είναι ανεδαφικό, που νοηματοδοτεί την πολιτιστική έκφραση. Στους σημερινούς υλιστικούς καιρούς, της αποχαύνωσης και της απαξίωσης των ιδανικών, η τέχνη καταλήγει μιμητική παλαιότερων μορφών, εκφυλιστική και εμπορευματικό προϊόν, χωρίς περιεχόμενο.

Η δημοσίευση είναι πολύ ενδιαφέρουσα και μικρή σε έκταση. Μπορείτε να την διαβάσετε εδώ.