Πέμπτη 30 Μαρτίου 2017

Η κληρονομικότητα των ψυχικών γνωρισμάτων

Ο Βρετανός στατιστικολόγος Karl Pearson υπήρξε ένας από τους κορυφαίους μελετητές της κληρονομικότητας από στατιστικής πλευράς. Αξιοποιώντας την αυθεντία του στην επιστήμη της στατιστικής, αφιέρωσε σημαντικό μέρος της καριέρας του ώστε να αναδείξει την σημασία της κληρονομικότητας ως προς τα σωματικά και ψυχικά γνωρίσματα στον άνθρωπο. Στα Proceedings of the Royal Society of London βρίσκουμε μια δημοσίευση του Pearson που μελετά το ζήτημα, με τίτλο "On the Inheritance of the Mental Characters in Man".

Αρχικά ο Pearson αναφέρει ότι ο πρώτος επιστήμονας που εισήγαγε την ποσοτικοποίηση στην μελέτη των ψυχικών γνωρισμάτων στον άνθρωπο ήταν ο Francis Galton. Η αδυναμία αντικειμενικής ποσοτικής αποτίμησης των γνωρισμάτων και το μικρό μέγεθος του δείγματος δεν μπόρεσαν να δώσουν ικανοποιητική απάντηση στο ζήτημα. Ωστόσο, βρέθηκαν ισχυρές ενδείξεις...

Τρίτη 28 Μαρτίου 2017

Οι εθνικές μειονότητες συνδέονται με τον φυλετικό παράγοντα;


Στο γράφημα παρουσιάζεται η φυλετική σύνθεση τεσσάρων εθνικών ομάδων στη Ρουμανία. Προέρχεται από τη μελέτη του Ρουμάνου κοινωνιολόγου και ανθρωπολόγου Iordache Făcăoaru, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Buletin Eugenic şi Biopolitic, σε άρθρο με τίτλο "Compoziţia rasială a studenţilor dela Universitatea din Cluj". To γράφημα αποτελεί επιχρωματισμένη έκδοση του αρχικού γραφήματος, το οποίο λόγω της σημασίας του, τοποθετήθηκε στο εξώφυλλο του εν λόγω τεύχους. Θα παρουσιάσουμε τη μελέτη του Făcăoaru, βγάζοντας γενικότερα συμπεράσματα σχετικά με τη σύνδεση μειονοτήτων και φυλής.

Το δείγμα αποτελούνταν από 947 φοιτητές του πανεπιστημίου του Cluj, οι οποίοι ήταν εθνικά Ρουμάνοι, Ούγγροι, Εβραίοι και Γερμανοί. Οι μειονότητες αποτελούσαν πολύ σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού της μεσοπολεμικής Ρουμανίας, σε βαθμό...

Κυριακή 26 Μαρτίου 2017

Αἰθίοψ - Ο μύθος του Αισώπου


"Μια φορά κάποιος αγόρασε έναν Αιθίοπα (νέγρο) δούλο, νομίζοντας ότι το χρώμα του είχε καταντήσει έτσι επειδή ο προηγούμενος ιδιοκτήτης του δεν τον φρόντιζε καθόλου. Τον πήρε λοιπόν σπίτι του και βάλθηκε να τον τρίβει με όλων των λογιών τα σαπούνια. Φυσικά, στάθηκε αδύνατον να του αλλάξει το χρώμα. Το μόνο που κατάφερε ήταν να τον κάνει να κρυολογήσει από την πολλή ταλαιπωρία.

Το δίδαγμα του μύθου: Η φύση του ανθρώπου παραμένει για πάντα όπως γεννήθηκε εξαρχής."


Οι μύθοι του Αισώπου μεταδίδουν με ευφάνταστο τρόπο την λαϊκή σοφία. Οι αλληγορίες, οι συμβολισμοί και η παραστατικότητά τους, μαγνήτισαν την φαντασία των ανθρώπων που τους εκτίμησαν για την εκφραστικότητα αλλά και για...

Σάββατο 25 Μαρτίου 2017

Φυλετικός χάρτης του κόσμου - Drexel

Πατήστε πάνω για μεγέθυνση

Ο χάρτης απεικονίζει την κατανομή των φυλετικών τύπων σε ολόκληρο τον κόσμο. Προέρχεται από τον Γερμανό ανθρωπολόγο Albert Drexel. Είναι ίσως ο πληρέστερος φυλετικός χάρτης, παρουσιάζοντας αναλυτικά όλους τους φυλετικούς τύπους του ανθρωπίνου γένους. Αξίζει να τον μελετήσετε.

Με κόκκινη γραμμές δίνονται τα όρια μεταξύ των κύριων φυλετικών κλάδων της ανθρωπότητας. Οι φυλετικοί τύποι που παρουσιάζονται είναι η εξής:

Πέμπτη 23 Μαρτίου 2017

Η φυλετική ποικιλομορφία στον άνθρωπο: Μια εικόνα, χίλιες λέξεις


Πιστεύετε ότι όλοι οι άνθρωποι είναι το ίδιο; Αυτή η εικόνα θα μπορέσει να σας βοηθήσει να καταλάβετε τις μεγάλες διαφορές που χωρίζουν τις φυλές του ανθρώπου μεταξύ τους. Αν σκεφτείτε βαθύτερα, οι διαφορές είναι όχι μόνο σωματικές, αλλά και ψυχικές.

Το εμπόδιο για να γίνει αποδεκτή αυτή η εξόφθαλμη αλήθεια προέρχεται...

Τετάρτη 22 Μαρτίου 2017

Περί του Δείκτη Μάζας Σώματος


Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) είναι ένα διαδεδομένο μέτρο που χρησιμοποιείται για την εκτίμηση του βαθμού παχυσαρκίας ενός ανθρώπου. Ισούται με το βάρος (ενν. μάζα, Β σε kg) διαιρεμένο με το ύψος (Υ, σε m) εις το τετράγωνο, δηλαδή Β/Υ^2. Στα αγγλικά είναι γνωστός ως BMI (Body Mass Index). Η ταξινόμηση γίνεται ως εξής:

ΔΜΣ < 18,5: Ελλιποβαρής
18,5 ≤ ΔΜΣ < 25: Φυσιολογικός
25 ≤ ΔΜΣ < 30: Υπέρβαρος
30 ≤ ΔΜΣ: Παχυσαρκος

Ο ΔΜΣ θεωρείται ιατρικό εργαλείο, όμως η θέσπισή του οφείλεται σε μελέτες φυσικής ανθρωπολογίας. Tον δείκτη εισήγαγε για πρώτη φορά ο Βέλγος αστρονόμος, στατιστικολόγος και κοινωνιολόγος Adolphe Quetelet σε βιβλίο του σχετικό με την ανθρωπομετρία, διαιρώντας όμως με Υ^2.5 και όχι Υ^2. Παρά την χρήση διαφορετικής δύναμης στον παρονομαστή, ο ΔΜΣ ονομάζεται Quetelet Index προς τιμή του Βέλγου επιστήμονα. Ακολούθησαν κι άλλες μελέτες από ανθρωπολόγους για να καταλήξουν στον δείκτη που περιγράφει καλύτερα την ανθρώπινη μορφή. Η σημαντικότερη συνεισφορά στην μελέτη του δείκτη περί σωματοδομής είναι αυτή του Charles Davenport με τίτλο "The Best Index of Build" που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Quarterly Publications of the American Statistical Association. Ο Davenport εξετάζει ποιος είναι ο καλύτερος δείκτης για τον χαρακτηρισμό της ανθρώπινης σωματοδομής.

Αρχικά ο Davenport μας λέει ότι το βάρος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από μόνο του ως δείκτης ευρύτητας της σωματοδομής, εφόσον μεταβάλλεται με το ύψος. Μια απλοϊκή λύση θα ήταν να διαιρέσουμε το βάρος με το ύψος, ωστόσο...

Δευτέρα 20 Μαρτίου 2017

Οι ζώνες των φυλετικών μεταναστεύσεων

O Βρετανός γεωγράφος, ανθρωπολόγος και εξερευνητής Thomas Griffith Taylor, που μεγάλωσε και έζησε στην Αυστραλία, μελέτησε τις ανθρώπινες φυλές από την πλευρά της γεωγραφίας. Σε μια σειρά δημοσιεύσεών του ο Griffith Taylor διερεύνησε τον τρόπο με τον οποίο μετανάστευσαν οι κύριοι φυλετικοί κλάδοι της ανθρωπότητας πάνω στον πλανήτη. Εξετάζει τις ζώνες μεταναστεύσεων και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ κλίματος, γεωγραφίας και φυλής. Η δημοσίευσή του που θα μας απασχολήσει είναι η "Racial migration-zones and their significance" στο περιοδικό Human Biology, με κάποια επιπρόσθετα σχήματα από έτερη δημοσίευση με παρόμοιο θέμα με τίτλο "The Ecological Basis of Anthropology" στο περιοδικό Ecology.

Διάφορα κύματα ανθρώπινων μεταναστεύσεων έχουν προκαλέσει ανακατατάξεις στον φυλετικό χάρτη του κόσμου στο διάβα του χρόνου. Η επέκταση των φυλών είναι μια πολύ αργή διαδικασία που διαρκεί χιλιάδες χρόνια. Οι φυλές δημιουργούνται σε έναν κεντρικό γεωγραφικό πυρήνα...

Κυριακή 19 Μαρτίου 2017

Ένα απόφθεγμα του La Rochefoucauld



"Η φύση δίνει τα προσόντα και η τύχη τα θέτει επί τω έργω."

François de La Rochefoucauld,
Maximes, 153


Ο François de La Rochefoucauld ήταν Γάλλος συγγραφέας του 17ου αιώνα. Μέλος της αριστοκρατίας και της βασιλικής αυλής, συμμετείχε ενεργά στις πολιτικές διαμάχες της Γαλλικής μοναρχίας. Σημαντικότερο έργο του είναι τα Αποφθέγματα, που διακρίνονται για τον σαρκασμό, τη λακωνικότητα, την κυνικότητα και την ιδιαίτερη εκφραστικότητα. Να σημειώσουμε ότι τα αποφθέγματά του άσκησαν επίδραση σε πολλούς, μεταξύ των οποίων ο Νίτσε.

Στο απόφθεγμα ο La Rochefoucauld υποστηρίζει ότι τα προσόντα στον άνθρωπο...

Σάββατο 18 Μαρτίου 2017

Φυλετικός χάρτης της Αμερικής - Canals Frau


Ο χάρτης παρουσιάζει την κατανομή των ιθαγενών φυλετικών τύπων στην Αμερική. Προέρχεται από τον Ισπανό εθνολόγο και ανθρωπολόγο Salvador Canals Frau, που έζησε στην Αργεντινή. Άφησε πίσω του πλούσιο έργο στο πεδίο της προϊστορίας, της ιστορίας του πολιτισμού και της ανθρωπολογίας των ιθαγενών της Αμερικής.

Ακολουθείται εν πολλοίς η τυπολογία κατά Eickstedt. Οι φυλετικοί τύποι που παρουσιάζονται στον χάρτη είναι οι εξής:

Πέμπτη 16 Μαρτίου 2017

Οι σωματότυποι στον άνθρωπο


Οι φυσικοί ανθρωπολόγοι έχουν προσπαθήσει να ταξινομήσουν την μορφή του ανθρωπίνου σώματος σε τρία είδη σωματότυπου: ενδομορφικός (αριστερά), μεσομορφικός (δεξιά), εξωμορφικός (αριστερά). Η εικόνα παρουσιάζει τους τρεις αυτούς σωματότυπους στον άνδρα, ενώ η επόμενη εικόνα στη γυναίκα, όπου η ενδομορφική είναι κάπως υπερβολική.

Ο σωματότυπος δίνει πληροφορία για το σχήμα του σώματος, την εναπόθεση λίπους και την μορφή των μυών. Ο ενδομορφικός τύπος έχει εμφανή εναπόθεση λίπους και πιο πλαδαρή σωματοδομή. Ο μεσομορφικός...

Τετάρτη 15 Μαρτίου 2017

Ανθρωπολογικές μετρήσεις στο Μαυροβούνιο

Στοιχεία για την φυσική ανθρωπολογία των κατοίκων του Μαυροβουνίου βρίσκουμε στη μελέτη του U.G. Vram με τίτλο "Osservazioni antropologiche nel Montanegro" που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Atti della Società Romana di Antropologia. Το δείγμα αποτελούνταν από 34 άτομα, αρκετοί εκ των οποίων μετρήθηκαν στην Ποντγκόριτσα.

Ο μέσος κεφαλικός δείκτης βρέθηκε 85,8 που βρίσκεται εντός της υπερβραχυκεφαλίας. Μάλιστα, ο συγγραφέας καταγράφει και την μορφή του κρανίου, το οποίο είναι κυρίως σφηνοειδές, άλλοτε πλατυκέφαλο και άλλοτε σφαιροειδές. Όλες αυτές οι κατηγορίες υποδηλώνουν...

Δευτέρα 13 Μαρτίου 2017

Περιβάλλον ή φυλή;

Η κατανομή των ανθρωπολογικών γνωρισμάτων εξαρτάται από το περιβάλλον ή από την φυλή; Το ζήτημα έχει διευθετηθεί ήδη από τον Δαρβίνο. Ωστόσο, η αντιφυλετική φρενίτιδα του παγκόσμιου καθεστώτος, καθώς και η ανεπάρκεια των αυστηρά επιλεγμένων για τις μαρξιστικές απόψεις τους σύγχρονων "βιολόγων" , εντείνει την άγνοια περί κληρονομικότητας, παρά την στέρεη επιστημονική θεμελίωση από τον μεγάλο Βρετανό. Η φυλή είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που επηρεάζει την κατανομή των ανθρωπολογικών γνωρισμάτων στον πλανήτη. Θα το δούμε με μια σειρά παραδειγμάτων.

Κυριακή 12 Μαρτίου 2017

Charles Davenport: Οι φυλες του ανθρώπου διαφέρουν ψυχικά όσο διαφέρουν και σωματικά


"Το συμπέρασμα που μπορούμε να βγάλουμε από αυτές τις εμπειρίες είναι ότι υπάρχουν διαφορές στο αισθητηριακό και πνευματικό πεδίο μεταξύ των διαφόρων φυλών της ανθρωπότητας· και είναι της ίδιας τάξης με τις από καιρό αναγνωρισμένες σωματικές διαφορές μεταξύ τους."

 Charles Benedict Davenport, Do Races Differ in Mental Capacity?


Ο διάσημος Αμερικανός βιολόγος, υπήρξε ένας εκ των πρωταγωνιστών της μελέτης της κληρονομικότητας παγκοσμίως. Υπήρξε εργασιομανής και πολυγραφότατος, κάνοντας σημαντικές συνεισφορές και στην φυσική ανθρωπολογία. Μελετώντας τις αισθήσεις...

Σάββατο 11 Μαρτίου 2017

Φυλετικός χάρτης της Αφρικής - Le Roy


Ο χάρτης απεικονίζει την κατανομή των φυλετικών τύπων στην Αφρική. Προέρχεται από τον Γάλλο κληρικό Alexandre Le Roy που έζησε για χρόνια στην Αφρική. Ο χάρτης παρότι μιλά για εθνοτικές ομάδες, στην πραγματικότητα είναι φυλετικός.

Οι φυλές που απεικονίζονται είναι οι εξής:

Πέμπτη 9 Μαρτίου 2017

"Εαυτός" και "Σώμα"

Ο σημερινός άνθρωπος όταν συναναστρέφεται με τους άλλους ανθρώπους γύρω του επικεντρώνει την προσοχή του στις απόψεις. Οι πολιτικές, κοινωνικές και θρησκευτικές απόψεις, τα προσωπικά ενδιαφέροντα και προτιμήσεις είναι αυτά που τον απασχολούν περισσότερο στο άτομο που έχει απέναντί του. Δίνει σημασία στα λόγια, στο τι δηλώνει αυτό το άτομο και όχι στη μορφή του, σε αυτό που πραγματικά είναι. Στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό, ο άνθρωπος έχει χάσει την επαφή του με τη μορφή. Αδυνατεί να διακρίνει και να εκτιμήσει την μορφή αυτού που βλέπει μπροστά του.

Όταν γνωρίζεστε με ένα καινούργιο πρόσωπο, πόσοι από εσάς αποτυπώνετε στο μυαλό σας την μορφή του; Δίνετε προσοχή στο σχήμα της μύτης; Στην μορφή της τρίχας των μαλλιών; Θυμάστε αν υπάρχει γωνιώδες πρόσωπο; Αν τα βλέφαρα είναι βαριά με εμφανή πτυχή βλεφάρου ή ανοιχτά; Διακρίνετε τουλάχιστον αν είναι ενδομορφικός ή εξωμορφικός; Πλην έντονων γνωρισμάτων, οι περισσότεροι σπανίως δίνουν σημασία στην μορφή του σώματος. Το μάτι του σύγχρονου ανθρώπου δεν είναι γυμνασμένο να παρατηρεί το σώμα των ανθρώπων γύρω του.

Στη σύγχρονη εποχή, αυτοί που ενδιαφέρονται για το σώμα είναι αποκλειστικά αυτοί που συχνάζουν στα γυμναστήρια, όμως σε ένα πλαίσιο...

Τετάρτη 8 Μαρτίου 2017

Οι Negritos της Μαλαισίας

Σε απομονωμένες δασώδεις περιοχές της χερσονήσου της Μαλαισίας, κατοικούν εθνότητες που φυλετικά ανήκουν στους Negrito. Η ανακάλυψή τους κίνησε το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων ερευνητών που έσπευσαν στην περιοχή για να τους μελετήσουν. Από πλευράς φυσικής ανθρωπολογίας, τους Negrito της Μαλαισίας μελέτησε ο C.B. Kloss σε άρθρο του στο Journal of the Federated Malay States Museums με τίτλο "Measurements of some Sakai of Sungkai and Slim, South Perak, with notes on the same". Οι πιο γνωστοί λαοί με χαρακτηριστικά των Negrito είναι οι Sakai και Semang, οι οποίοι φαίνεται να ειναι συγγενείς.

Βασική παρατήρηση του συγγραφέα είναι ότι οι Sakai, που αυτοαποκαλούνται Senoi, έχουν χρώμα μαλλιών μαύρο και διαθέτουν ελάχιστη τριχοφυΐα σώματος. Μετρήσεις και παρατηρήσεις πραγματοποιήθηκαν σε δείγμα 53 ατόμων, εκ των οποίων 44 άνδρες. Από τις παρατηρήσεις προκύπτει...

Δευτέρα 6 Μαρτίου 2017

Τα ψυχικά γνωρίσματα των Ευρωπαϊκών φυλετικών τύπων

Η μελέτη της ψυχοσύνθεσης των φυλετικών τύπων αποτελεί μία από τις σημαντικότερες πνευματικές κατακτήσεις του ανθρώπου. Η σύνδεση φυλής-χαρακτήρα είναι ο βαθύτερος παράγοντας που επηρεάζει την ιστορία, τον πολιτισμό και τις κοινωνικές συμπεριφορές. Η φυλετική σύνθεση μιας κοινωνίας δίνει ανεκτίμητες πληροφορίες για τις δυνατότητες ενός έθνους.

Αυτήν την κορυφαία αναζήτηση ανέλαβαν οι φυσικοί ανθρωπολόγοι. Μεγάλες μορφές της ανθρωπολογικής επιστήμης διέκριναν τα ψυχικά γνωρίσματα των φυλετικών τύπων που κατοικούν την Ευρώπη. Στο βιβλίο "Race and Civilization" του F. Hertz βρίσκουμε αναλυτικές πληροφορίες για το πώς περιέγραψαν τις ψυχικές προδιαθέσεις βασικών Ευρωπαϊκών φυλετικών τύπων οι τρεις κορυφαίοι Γερμανοί ανθρωπολόγοι Eugen Fischer, Hans Günther και Fritz Lenz.

Ο Νορδικός τύπος περιγράφεται με τα καλύτερα λόγια, αν και πρέπει να έχουμε κατά νου...

Κυριακή 5 Μαρτίου 2017

Ο Leonard Darwin για την παρακμή του Δυτικού πολιτισμού


"Είναι ακλόνητη πεποίθησή του ότι αν δεν υιοθετηθουν ευρύτατα ευγονικές πρακτικές μέσα στα επόμενα εκατό χρόνια, ο δυτικός μας πολιτισμός είναι αναπόφευκτα προορισμένος σε μια αργή και σταδιακή παρακμή, την οποία υπέστησαν στο παρελθόν όλοι οι μεγάλοι αρχαίοι πολιτισμοί"



O Leonard Darwin υπήρξε στρατιωτικός, πολιτικός και ευγονιστής. Γόνος οικογένειας πλουσίων αριστοκρατών της Βρετανίας που έβγαλε μεγάλες προσωπικότητες, ο Leonard Darwin ήταν γιος του διάσημου φυσιοδίφη Charles Darwin. Ακολούθησε τα βήματα του πατέρα του, υποστηρίζοντας με θέρμη την ευγονική. Βαθύς γνώστης της εξελικτικής θεώρησης, κατανόησε την σημασία του φυλετικού παράγοντα και την αξία της βελτίωσης του ανθρώπινου δυναμικού μέσω κρατικής παρέμβασης.

Στο απόσπασμα ο Leonard Darwin υποστηρίζει την άρρηκτη σχέση μεταξύ βιολογίας και πολιτισμού. Θεωρεί ότι όσο ο δυτικός πολιτισμός...

Σάββατο 4 Μαρτίου 2017

Ανθρωπολογικές μετρήσεις κεφαλιού-προσώπου

 

Τα σκίτσα απεικονίζουν κάποιες από τις σημαντικότερες ανθρωπολογικές μετρήσεις του κεφαλικού και του προσώπου. Προέρχεται από ανθρωπολογική μελέτη στις Φιλιππίνες, από Ιάπωνες ιατρούς. Κατά σειρά παρουσιάζονται οι εξής μετρήσεις:...

Παρασκευή 3 Μαρτίου 2017

Φυλετικές διαφορές στους κοπτήρες των δοντιών

Οι ανθρωπολόγοι που ασχολήθηκαν με την κρανιολογία και μετέπειτα με την ανθρωπολογία των ζώντων στην Αμερική, διαπίστωσαν ότι οι ιθαγενείς διαθέτουν κοπτήρες με χαρακτηριστικό σχήμα, διαφορετικό από αυτό που βρίσκουμε στις υπόλοιπες φυλές του ανθρώπου. Οι κοπτήρες τους έχουν σχήμα φτιαριού, εξ'ου και το όνομα shovel-shaped στα αγγλικά, δηλαδή είναι κοίλοι, σε αντίθεση με τους παραδοσιακά γνωστούς κοπτήρες άλλων φυλετικών ομάδων της ανθρωπότητας. Η πληρέστερη μελέτη σχετικά με το γνώρισμα αυτό πραγματοποιήθηκε από τον Τσέχο ανθρωπολόγο Aleš Hrdlička που έζησε στην Αμερική και δημοσιεύτηκε με τίτλο "Shovel-shaped teeth" στο American Journal of Physical Anthropology.

Ο Hrdlička αρχικά κάνει μια αναδρομή στις παρατηρήσεις όλων των επιστημόνων που εντόπισαν το γνώρισμα. Οι κοπτήρες αυτοί εντοπίστηκαν για πρώτη φορά...

Πέμπτη 2 Μαρτίου 2017

Οι ιθαγενείς του Μεξικού

Οι ιθαγενείς της Αμερικής, γνωστοί και ως Ινδιάνοι, θεωρήθηκαν ιδιαίτερα ομοιογενείς από τους πρώτους εξερευνητές που κατέφτασαν στη νεοανακαλυφθείσα ήπειρο. Ωστόσο, παρά τα ορισμένα κοινά γνωρίσματα, υπάρχουν διαφορές τις οποίες εντόπισαν σταδιακά οι ανθρωπολόγοι. Μία σημαντική μελέτη για την ανθρωπολογία του Μεξικού πραγματοποίησε ο Αμερικανός ανθρωπολόγος Frederick Starr, με τίτλο "Physical characters of Indians of Southern Mexico", που δημοσιεύτηκε από το πανεπιστήμιο του Σικάγο.

Η μελέτη του Starr εστιάζει στους Ινδιάνους του νότιου Μεξικού. Ο συγγραφέας συγκέντρωσε το υλικό του κατά την διάρκεια ταξιδιού του στην περιοχή, όπου παρατήρησε ότι υπάρχουν εμφανείς διαφορές μεταξύ...