Ανθρωπολογική μελέτη των Μανιατών

Οι Μανιάτες έδωσαν και συνεχίζουν να δίνουν αγωνιστές της Εθνικής ιδέας. Έθιμα και παραδόσεις της περιοχής έλκουν την καταγωγή τους από τους αρχαίους Σπαρτιάτες. Επομένως, έχει μεγάλο ενδιαφέρον μια ανθρωπολογική μελέτη τους. Ο Fritz Schiff μελέτησε ανθρωπολογικά την Μάνη, δημοσιεύοντας τα ευρήματά του στο περιοδικό Zeitschrift für Ethnologie, υπό τον τίτλο "Beiträge zur Anthropologie des südlichen Peloponnes (Die Mani)".

Ο Schiff μιλάει αρχικά για την γεωγραφία, την δημογραφία και την ιστορία της περιοχής. Η περιοχή είναι δυσπρόσιτη, πυκνοκατοικημένη και με πλούσια ιστορία. Η ιστορική αναδρομή ξεκινάει από τους Δωριείς και τους...
αρχαίους Σπαρτιάτες, περνά στα βυζαντινά χρόνια και την επιμονή τους στην εθνική θρησκεία, έπειτα στην απομόνωση της περιοχής, καθιστώντας αμφίβολο αν η είσοδος Σλάβων ή Αρβανιτών προκάλεσε την οποιοαδήποτε φυλετική μεταβολή και τέλος στην συμβολή στην εθνεγερσία και τους σύγχρονους εθνικούς αγώνες.

Χρησιμοποιεί τις τεχνικές των von Luschan και Fischer για την ταξινόμηση του χρώματος ματιών και μαλλιών. Ακολουθούν πίνακες με τις ανθρωπολογικές μετρήσεις 132 κατοίκων της Μάνης, από περιοχές όπως το Οίτυλο, η Λάγια, το Γύθειο, η Καρδαμύλη, το Λεύκτρο, καθώς και από γύρω περιοχές στη Μεσσηνία. Οι μετρήσεις περιλαμβάνουν τον κεφαλικό δείκτη, τον ρινικό δείκτη και τον προσωπικό δείκτη, καθώς επίσης δίνονται παρατηρήσεις για το χρώμα ματιών και μαλλιών. Τα στοιχεία αντιπαραβάλλονται με αυτά του von Luschan από την Κρήτη.

Ως προς το χρώμα μαλλιών, προκύπτει ο εξής πίνακας:

Κυριαρχεί το καστανό ή σκούρο χρώμα μαλλιών με 89% στον πληθυσμό. Ανοιχτό χρώμα μαλλιών έχει το 11%, με ποσοστά 4-8% στη νότια Μάνη και μέχρι 20% στην βόρεια Μάνη, αν και οι παρατηρήσεις είναι λίγες. Η κατανομή του χρώματος μαλλιών στην Κρήτη είναι παρόμοια, με την διαφορά ότι τα μαλλιά είναι περισσότερο σκούρα. Συνεπώς στην Μάνη κυριαρχεί ο βαθύς χρωματισμός στα μαλλιά.

Ως προς τον κεφαλικό δείκτη, προκύπτουν τα εξής αποτελέσματα:

Οι Μανιάτες είναι κατά 69% δολιχοκέφαλοι ή μεσοκέφαλοι. Οι βραχυκέφαλοι αποτελούν το 31% των κατοίκων. Οι Κρήτες είναι πιο δολιχοκέφαλοι από τους Μανιάτες, αλλά τα ποσοστά είναι συγκρίσιμα. Στο παρακάτω γράφημα απεικονίζεται η κατανομή του κεφαλικού δείκτη στη Μάνη, στην επαρχία Πυργιώτισσας στην Κρήτη και στον Μελιγαλά, ο οποίος βρίσκεται αρκετά μακριά από την Μάνη, για σύγκριση.

Από το γράφημα προκύπτει ότι οι Κρητικοί είναι οι πιο δολιχοκέφαλοι, οι Μανιάτες έπονται με σημαντική δολιχοκεφαλία, ενώ στον Μελιγαλά που βρίσκεται στο εσωτερικό της Πελοποννήσου, η βραχυκεφαλία είναι πλειοψηφία. Πράγμα που σημαίνει ότι η Μάνη διατήρησε σε μεγάλο βαθμό τον δολιχοκέφαλο χαρακτήρα, λόγω της απομόνωσής της και επηρεάστηκε λιγότερο από την είσοδο βραχυκέφαλων. Ακόμη πιο αναλυτικά, παρατίθενται πίνακες κεφαλικού δείκτη ανά περιοχή.

Ο μέσος ρινικός δείκτης είναι πολύ χαμηλός, περίπου 62, δείχνοντας καθαρή λεπτορρινία. Ο μέσος ρινικός δείκτης φτάνει το 66 στον Μελιγαλά. Ο μέσος προσωπικός δείκτης είναι στο 87, μεσοπροσωπία, στα όρια της λεπτοπροσωπίας.

Συνεπώς, οι Μανιάτες είναι κυρίως δολιχοκέφαλοι, με σκούρο χρώμα μαλλιών, λεπτορρινία, στα όρια της λεπτοπροσωπίας. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν μια τάση προς τον Μεσογειακό τύπο, που έχει επακριβώς αυτά τα γνωρίσματα, ενώ δεν αποκλείονται και Κρομανοειδείς. Οι βραχυκέφαλοι αποτελούν σημαντική μειοψηφία και περιλαμβάνουν κυρίως Αλπικούς και δευτερευόντως Διναρικούς, καθώς η βραχυκεφαλία είναι ήπια. Εξετάζοντας όλες τις περιπτώσεις με καστανόξανθα ή ξανθά μαλλιά, λιγότεροι από τους μισούς θα μπορούσαν να είναι Νορδικοί, καθώς οι περισσότεροι είναι ευρυπρόσωποι ή βραχυκέφαλοι, ίσως Βαλτικοί ή Διναρικοί. Νορδικοί και Βαλτικοί εμφανίζουν μονοψήφιο ποσοστό.

Το συμπέρασμα είναι ότι οι Μανιάτες είναι κυρίως Μεσογειακοί, με μια μειοψηφία Αλπικών και Διναρικών. Η φυλετική τους σύσταση πιθανότατα αποτελεί τον λόγο της μαχητικότητάς τους και των ιδιαίτερων εθίμων τους.

Όποιος γνωρίζει καλά Γερμανικά, ας προσθέσει ότι άλλο βρίσκει αξιόλογο από την μελέτη.

Τέλος παρατίθενται κάποιες φωτογραφίες Μανιατών.