Φυλή και ντετερμινισμός

Η κληρονομικότητα στην πράξη.

Το ζήτημα του ντετερμινισμού έχει απασχολήσει τους φιλοσόφους σε όλη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας. Από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, μέχρι τον Καρτέσιο και την σύγχρονη επιστήμη, ακόμα ταλανίζει την ανθρώπινη σκέψη το κατά πόσον υπάρχει πραγματικά τυχαιότητα ή αν ότι γίνεται γύρω μας είναι προκαθορισμένο βάσει φυσικών νόμων και θεωρητικά αν είχαμε όλες τις παραμέτρους θα μπορούσαμε να προβλέψουμε κάθε τι που συμβεί, σε κάθε χρονική στιγμή στο μέλλον. Χωρίς να μπούμε σε αχανή φιλοσοφικά μονοπάτια, θα κάνουμε μερικές παρατηρήσεις περί ντετερμινισμού και φυλής. Τι είναι προκαθορισμένο και τι όχι στον άνθρωπο;

Ο άνθρωπος όταν γεννιέται έχει...
την τύχη στα χέρια του ή τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα; Μήπως φέρει μαζί του το παρελθόν και είναι αδύνατον να το αποβάλλει; Κάθε άνθρωπος γεννιέται με συγκεκριμένα σωματικά γνωρίσματα, τα οποία δεν μπορούν να αλλάξουν. Με αυτά θα πορευτεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Αναμενόμενο είναι να ισχύει το ίδιο και για τα ψυχικά γνωρίσματα. Με άλλα λόγια, ο άνθρωπος δεν είναι tabula rasa, αλλά ξεκινάει ήδη εκ γενετής με συγκεκριμένα αναλλοίωτα γνωρίσματα. Τελικά, υπάρχουν δυνατότητες να ορίσουμε εμείς την μοίρα μας ή ο τρόπος που δρούμε προκαθορίζεται αιτιοκρατικά, χωρίς εμείς να μπορούμε να παρέμβουμε;

Όπως έγραφε ο Gustave Le Bon στον επίλογο του βιβλίου του L'Homme et les Sociétés, που αποτελεί ένα από τα κορυφαία βιβλία κοινωνιολογίας-ψυχολογίας που έχουν γραφτεί ποτέ:

"Την μελέτη μας για την επίδραση της φυλής, ακολούθησε αυτή περί της επίδρασης του παρελθόντος και της κληρονομικότητας. Δείξαμε ότι, ανάμεσα σε άλλους σημαντικούς παράγοντες, οι τελευταίοι μπορούν να καταταχτούν στους πιο σημαντικούς. Είδαμε ότι, αν οι θεσμοί και η εκπαίδευση μπορούν, όταν διαρκούν για γενιές, να μεταβάλλουν αργά τους ανθρώπους, δεν μπορούν να μεταμορφώσουν τις διανοητικές και ψυχικές προδιαθέσεις κατά την διάρκεια της ζωής τους. Αν κοιτάξουμε καλύτερα, το άτομο φέρει μαζί του ένα μακρύ παρελθόν. Είναι σε αυτό το παρελθόν, στο οποίο κάθε ένας πρόγονος άφησε το ίχνος του, όπου σχηματίστηκε η ψυχική υπόσταση που θα μας οδηγεί σε όλη μας τη ζωή."

Ο Le Bon μας περιγράφει γλαφυρά ότι οι διανοητικές προδιαθέσεις κάθε ατόμου είναι αυστηρά προσδιορισμένες από την στιγμή της γέννησής του. Τίποτα δεν μπορεί να τις αλλάξει, ούτε η εκπαίδευση, ούτε οι θεσμοί. Φέρουν τις αντίστοιχες προδιαθέσεις αμέτρητων γενεών πίσω μας. Ο φυλετικός τύπος στον οποίον ανήκουμε προσδιορίζει πλήρως την ιδιοσυστασία μας, χωρίς εμείς να μπορούμε να αλλάξουμε το παραμικρό στις βασικές ψυχικές προδιαθέσεις. Κατά κάποιο λόγο, υπάρχει ένας ντετερμινισμός στην διάρκεια της ζωής μας. Αν π.χ. κάποιος γεννηθεί Αλπικός, είναι αναμενόμενο να είναι μαζεμένος και φιλήσυχος, γιατί έτσι είναι εκ γενετής, στην τυπική περίπτωση. Αν π.χ. κάποιος γεννηθεί Διναρικός, δεν θα πρέπει να παραξενεύεται γιατί εκνευρίζεται εύκολα, κοκ. Βάσει των συγκεκριμένων φυλετικών γνωρισμάτων, οι αντιδράσεις του κάθε ατόμου είναι λίγο πολύ αναμενόμενες, ή τέλος πάντων εντός πλαισίων σχετικά καθορισμένων. Συνεπώς, ο τρόπος συμπεριφοράς, ως προς τα βασικά γνωρίσματα, είναι σε μεγάλο βαθμό ντετερμινιστικός.

Όποιος διαπιστώσει ότι οι γύρω του άνθρωποι εμφανίζουν τα ψυχικά γνωρίσματα που έχουν λόγω της φυλετικής υπόστασής τους, θα είναι πιο επιεικής και ανεκτικός απέναντί τους και θα είναι ευτυχής γιατί θα γνωρίζει τις αιτίες των πραγμάτων, σύμφωνα με το γνωστό λατινικό ρητό. Δεν φταίνε εκείνοι για την συμπεριφορά τους, αλλά η κληρονομικότητα. Δεν μπορείς να φταις για κάτι το οποίο δεν μπορείς να ελέγξεις. Γεννιέσαι με μια συγκεκριμένη φυλετική υπόσταση και δρας βάσει αυτής. Επιλογή δεν υπάρχει καμία σε αυτό. Οι επιλογές που σου δίνονται αργότερα στην ζωή σου δεν έχουν να κάνουν σε καμία περίπτωση με τα βασικά ψυχικά γνωρίσματα του χαρακτήρα σου.

Η τυχαιότητα έγκειται οπωσδήποτε στο γεγονός ότι γεννήθηκες σε συγκεκριμένη χώρα, σε συγκεκριμένη οικογένεια και σε συγκεκριμένο φυλετικό τύπο, χωρίς να γνωρίζεις το γιατί. Ωστόσο, η κληρονομικότητα προδίδει ιδιότητες που δρουν ως ένα βαθμό ντετερμινιστικά και αυτό πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη.