Ο κεφαλικός δείκτης στην Βρετανία

Ο John Beddoe υπήρξε ο σημαντικότερος Βρετανός επιστήμονας που ασχολήθηκε με την φυσική ανθρωπολογία. Όπως δείξαμε σε παλαιότερο άρθρο, η συνεισφορά των Βρετανών ήταν κυρίως στο θεωρητικό επίπεδο, δηλαδή σε ομολογουμένως πιο δύσκολα θεωρητικά ζητήματα. Όμως ο Beddoe ήταν αυτός που έσωσε την τιμή των Βρετανών και στον τομέα της φυσικής ανθρωπολογίας και της ανθρωπομετρίας. Οι μελέτες του στην Βρετανία έδωσαν από την πρώτη στιγμή μια πλήρη εικόνα για την φυλετική σύνθεση της νήσου. Θα εξετάσουμε μία από τις σημαντικότερες δημοσιεύσεις του σχετιικά με τον κεφαλικό δείκτη στις Βρετανικές νήσους, με τίτλο "Sur l'histoire de l'index céphalique dans les Iles Britanniques I, II" που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό L'Anthropologie.

Αρχικά ο Beddoe κάνει μια αναδρομή στην έννοια του κεφαλικού δείκτη που εισήγαγε ο Σουηδός Anders Retzius και στην κούρσα που ακολούθησε με σκοπό την χαρτογράφηση της Ευρώπης ως προς αυτό το γνώρισμα. Σιγά σιγά άρχισε η ταυτοποίηση των Ευρωπαϊκών φυλών, με τους διάφορους επιστήμονες να προσπαθούν να βγάλουν συμπεράσματα για την εθνική καταγωγή και την κοινωνική διαφοροποίηση μεταξύ δολιχοκέφαλων και βραχυκέφαλων στην Ευρώπη.

Τα προϊστορικά κρανία που βρέθηκαν στην Βρετανία δείχνουν δολιχοκεφαλία. Ο αναλυτικός πίνακας που παραθέτει ο συγγραφέας δίνει μέσο κεφαλικό δείκτη στην προ-Σαξόνων εποχή...
στο 76. Στην μεσαιωνική εποχή, ο κεφαλικός δείκτης ανεβαίνει ελαφρά, στο 78,5 κάτι που οφείλεται στην είσοδο μικρού αριθμού βραχυκέφαλων. Στην Βρετανία υπάρχει συνέχεια ως προς τον κεφαλικό δείκτη, καθώς βρίσκεται 2 μονάδες περίπου πιο κάτω από τον δείκτη στον σύγχρονο ζώντα πληθυσμό, όσο η κλασική διαφορά κρανιακού δείκτη έναντι κεφαλικού δείκτη.

Έπειτα ακολουθεί το κύριο μέρος της μελέτης, όπου εξετάζεται ο κεφαλικός δείκτης στους ζώντες. Ο πίνακας που δίνει ο Beddoe δείχνει ότι οι σειρές μετρήσεων από όλη την Αγγλία, την Ουαλία, την Σκωτία και την Ιρλανδία, βρίσκονται στο διάστημα 77-79. H συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων είναι δολιχοκέφαλοι, ενώ υπάρχει ένα διψήφιο ποσοστό μεσοκέφαλων και σποραδικά λίγοι βραχυκέφαλοι, σε μονοψήφιο ποσοστό, που εμφανίζονται κυρίως στα νότια της χώρας. Ο πίνακας με την κατανομή του κεφαλικού δείκτη στην Βρετανία είναι ο εξής:

Η κατανομή σε όλη τη σειρά μετρήσεων των 1114 ατόμων είναι η εξής:
Δολιχοκέφαλοι (<80) - Μεσοκέφαλοι (80-82) - Βραχυκέφαλοι (>82): 78% - 16,2% - 5,8%

Όπως γνωρίζουμε στην φυσική ανθρωπολογία, οι δολιχοκέφαλοι είναι Ατλαντοειδείς, Νορδικοί και Κρομανοειδείς, ενώ ένα μέρος των Κρομανοειδών έχει τάσεις μεσοκεφαλίας. Οι βραχυκέφαλοι είναι κυρίως Αλπικοί.

Ο Beddoe διαπιστώνει ότι οι αρχαίοι κάτοικοι της Βρετανίας πρέπει να ήταν καστανοί. Η είσοδος του ξανθού στοιχείου έγινε μεταγενέστερα με τους Σάξονες και τους Νορμανδούς. Προσπαθώντας να βρει την σύνδεση χρώματος μαλλιών και κεφαλικού δείκτη, ο συγγραφέας δεν καταφέρνει να βρει συσχέτιση, κάτι που είναι λογικό, εφόσον καστανοί και ξανθοί στην Βρετανία είναι δολιχοκέφαλοι. Ως προς το ύψος, βρίσκει μια τάση οι ξανθοί να είναι ψηλοί, αλλά και οι καστανοί μπορεί να είναι επίσης ψηλοί.

Ο Beddoe έχει υπόψη του τις μελέτες του Otto Ammon στην Καρλσρούη, όπου βρίσκει χαμηλότερο κεφαλικό δείκτη στους επιστήμονες και στους αθλητικούς συλλόγους, προφανώς λόγω Νορδικών και Νορδικών/Κρομανοειδών, αντίστοιχα. Προσπαθεί να βγάλει συμπεράσματα για αν συνδέεται η δολιχοκεφαλία με την ευφυΐα, την δύναμη, την καλή όραση, κτλ. Ο τελευταίος πίνακας που παραθέτει ο Beddoe δείχνει ότι η κατανομή του κεφαλικού δείκτη στην Βρετανία παρουσιάζει σημαντική συνέχεια από την αρχαία μέχρι την σύγχρονη εποχή.

Συπερασματικά, η μελέτη του Beddoe επιβεβαιώνει την υπεροχή της δολιχοκεφαλίας στην Βρετανία. Στην Βρετανία κατοικούν μεσο-δολιχοκέφαλοι Κρομανοειδείς, δολιχοκέφαλοι Ατλαντοειδείς και δολιχοκέφαλοι Νορδικοί, ενώ υπάρχει μια μικρή μειοψηφία βραχυκέφαλων Αλπικών. Ατλαντοειδείς και Κρομανοειδείς φαίνεται ότι είναι οι αρχαίοι κάτοικοι του νησιού, ενώ αργότερα εισάγονται οι ξανθοί Νορδικοί με την εισβολή των Γερμανικών φύλων κατά τον Μεσαίωνα. Οι λιγοστοί βραχυκέφαλοι είναι κυρίως Αλπικοί, που εισήλθαν από την κεντρική Ευρώπη και ειδικά από την αντίκρυ περιοχή της Γαλλία και του Βελγίου, που έχει πολλούς Αλπικούς. Βέβαια, αυτά αλλάζουν με δραστικούς ρυθμούς και η Βρετανία μετατρέπεται σε μια χοάνη Αράβων, Κινέζων, Αφρικανών και Ινδών, με τους λευκούς τύπους να εξαλείφονται.