Η ανθρωπολογία της Ιαπωνίας

Η καταγωγή των Ιαπώνων και η φυλετική τους σύνθεση αποτέλεσε ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα για τους ανθρωπολόγους. Η ανθρώπινη ποικιλομορφία στην Ιαπωνία είναι αρκετά μεγάλη. Μάλιστα στην Ιαπωνία κατοικεί και ένας μη μογγολικός λαός, οι Αϊνού. Ενώ θα περίμενε κανείς ότι οι Ιάπωνες απλώς προέρχονται από τους λαούς που βρίσκονται στην πιο κοντινότερη απέναντι στεριά της Κορεατικής χερσονήσου, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Θα εξετάσουμε τις απόψεις των ανθρωπολόγων που καταπιάστηκαν με το ζήτημα, θα συνθέσουμε τα δεδομένα και θα καταλήξουμε σε συμπεράσματα.

Ο πρώτος που μελέτησε την ανθρωπολογία της Ιαπωνίας ήταν ο Γερμανός ιατρός και ανθρωπολόγος Erwin Baelz. Πρότεινε δύο φυλετικούς τύπους, τον Choshu με πιο λεπτά χαρακτηριστικά και τον Satsuma με ευρύτερο πρόσωπο και σωματοδομή. Διέκρινε ότι ο τύπος Choshu είναι αντιπροσωπευτικός των ανώτερων...
κοινωνικών στρωμάτων της Ιαπωνίας, ενώ ο πλειοψηφικός Satsuma σχετίζεται με τα κατώτερα στρώματα.

Ακολούθησαν μετρήσεις από τους Hasebe, Matsumura και άλλους, οι οποίες κατέδειξαν εμφανή ποικιλομορφία. Μία εθνικής εμβέλειας ανθρωπολογική έρευνα με συμμετοχή πολλών πανεπιστημίων της χώρας που βρίσκουμε σε δημοσίευση του Makiko Kouchi, έδωσε τον εξής χάρτη κεφαλικού δείκτη.

Δεν μετρήθηκαν τα δύο μητροπολιτικά αστικά κέντρα Τόκιο και Οσάκα, γιατί ο πληθυσμός τους θεωρήθηκε έντονα μικτός. Ο χάρτης δείχνει ότι στην Ιαπωνία επικρατεί βραχυκεφαλία. Ο κεφαλικός δείκτης πέφτει στην βόρεια Ιαπωνία, ενώ είναι αρκετά υψηλός σε περιοχές στα νότια της χώρας. Στοιχεία για το ανάστημα, δείχνουν ότι στα βόρεια της χώρας οι κάτοικοι είναι πιο ψηλοί από ότι στα νότια. Πρέπει να προσθέσουμε ότι μεταγενέστερες μελέτες βρήκαν υψηλότερο μέσο κεφαλικό δείκτη, που υπερβαίνει ακόμη και το 86, που δείχνει τάση επικράτησης των βραχυκέφαλων. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει μια διαφοροποίηση μεταξύ βόρειας και νότιας Ιαπωνίας.

Πλην των Αϊνού, οι κάτοικοι της Ιαπωνίας διαθέτουν κάποια κοινά μογγολικά γνωρίσματα, όπως τα σκούρα ίσια μαλλιά, τα σκούρα μάτια και την μογγολική περιοχή ματιών με επίκανθο. Εκτός από συγκεκριμένους φυλετικούς τύπους, εν γένει επικρατεί ευρυπροσωπία και μεσορρινία.

Σε ένα σύντομο άρθρο του H. Matsumoto με τίτλο "Racially, Who are the Japanese people?" σκιαγραφείται η συνδυαστική φυλετική τυπολογία των Hasebe και Matsumura για την Ιαπωνία, που περιλαμβάνει 4 τύπους. Η τυπολογία του Matsumura δίνεται και σε άλλο άρθρο του.

Η τυπολογία αυτή διατηρεί τον Satsuma, ο οποίος είναι κοντός και βραχυκέφαλος και κατοικεί στο νότιο τμήμα της Ιαπωνίας, εξ'ου και η έντονη βραχυκεφαλία της νότιας Ιαπωνίας στον χάρτη. Ο Satsuma μοιάζει πολύ με τον South Sinid, σε βαθμό που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ένα και το αυτό.

Ο τύπος Chikuzen είναι ψηλός και τείνει δολιχοκέφαλος, λογικά αντιστοιχεί στον North Sinid τύπο. Έχει υψηλή συγκέντρωση στο βόρειο τμήμα της νήσου Kyushu, όπου βλέπουμε μια νησίδα χαμηλότερου κεφαλικού δείκτη. Ο τύπος αυτός λέγεται ότι συνδέεται με τους Σαμουράι.

Ο τύπος Okayama είναι ψηλός, βραχυκέφαλος με γνωρίσματα που παραπέμπουν στον Tungid και συνδέεται με τους Κορεάτες. Ο Ishikawa πιθανότατα είναι ενδιάμεσος τύπος.

Τέλος πρέπει να προσθέσουμε και τον Choshu, ο οποίος έχει σχετικά λεπτό πρόσωπο, μύτη και σωματοδομή, με γνωρίσματα που φέρνουν κάπως σε Ευρωπιδικά. Είναι μειοψηφικός στη χώρα, κατοικεί στα βόρεια και θεωρήθηκε ότι συνδέεται ιστορικά με την αριστοκρατική τάξη.

Για να γίνουν αντιληπτοί οι παραπάνω φυλετικοί τύποι, μια σειρά από εικόνες δίνεται εδώ. Προέρχονται από τη νεότερη έκδοση του humanphenotypes.com. Είναι οι εξής: Satsuma, Chikuzen, Ishikawa, Okayama, Yakonin (=Choshu). Βέβαια οι τύποι είναι υπερβολικά πολλοί και μπορούμε να τους συγχωνεύσουμε με τους όμοιούς τους της Ασιατικής ενδοχώρας.

Από τα παραπάνω στοιχεία, μπορούμε να συνθέσουμε την φυλετική ιστορία της Ιαπωνίας. Γνωρίζουμε ότι οι πρώτοι κάτοικοι της Ιαπωνίας ήταν οι Αϊνού, οι οποίοι αντικαταστάθηκαν από τους εισερχόμενους μογγόλους και περιορίστηκαν κυρίως στη νήσο Χοκάιντο. Το ζήτημα που θα εξετάσουμε είναι η απώτερη καταγωγή αυτών των μογγόλων. Οι περισσότεροι κάτοικοι της Ιαπωνίας ανήκουν στον κοντό βραχυκέφαλο τύπο Satsuma που μοιάζει με τον South Sinid και κατοικεί στα νότια της χώρας. Αυτό δείχνει ότι οι περισσότεροι κάτοικοι της χώρας και μάλιστα ειδικά στη νότια Ιαπωνία, έχουν απώτερη καταγωγή από τη νότια Κίνα και όχι από την Κορέα που βρίσκεται ακριβώς απέναντι. Αυτό είναι ένα αναπάντεχο στοιχείο. Μόνο μια μικρή μειοψηφία (Chikuzen) κατάγεται από την Βόρεια Κίνα, ενώ στα βόρεια του νησιού βρίσκονται απόγονοι τον βόρειων μογγόλων (Oshayama, ίσως και Choshu), όπου εντάσσονται και οι Κορεάτες. Βέβαια, δεν αποκλείεται όλο το νησί να κατοικήθηκε από Tungid αρχικά και μετέπειτα να εισήλθαν South Sinid στα νότια και να επεκτάθηκαν σταδιακά αντικαθιστώντας τους πρώτους.

Το συμπέρασμα για την φυλετική σύνθεση της Ιαπωνίας είναι τα εξής. Η πλειοψηφία ανήκει στον τύπο Satsuma που κατοικεί κυρίως στο νότο, έχουμε τους Choshu στα βόρεια, Tungid και North Sinid σε ποικίλες συγκεντρώσεις ανά περιοχές, ενώ στη νήσο Χοκάιντο και στα πέριξ μικρότερα νησιά κατοικούν οι Αϊνού.