Η ανθρωπολογία της Κίνας

H αναλυτικότερη μελέτη για την ανθρωπολογία της Κίνας είναι αυτή του Κινέζου λέκτορα ανθρωπολογίας Chi Li, που εκδόθηκε υπό μορφή βιβλίου από το Harvard University με τίτλο "The formation of Chinese people. An anthropological inquiry". Ο συγγραφέας μελετά την καταγωγή του Κινεζικού λαού, κάνοντας χρήση της φυσικής ανθρωπολογίας, των ιστορικών πηγών και της αρχαιολογίας.

Ο Chi Li αρχικά σημειώνει την αντίληψη των δυτικών περί ομοιογένειας του Κινεζικού πληθυσμού, όμως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Υπάρχουν αρκετές ανθρωπολογικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των Κινέζων, κάτι που υποδηλώνει και η πλούσια ιστορία της περιοχής. Η περιοχή που μελετάται είναι εκεί που κατοικούν οι κυρίως εθνικά Κινέζοι, χωρίς να περιλαμβάνεται η περιοχή των Ουιγούρων,...
το Θιβέτ, η Εσωτερική Μογγολία και η Μαντζουρία που τότε ελέγχονταν από την Ιαπωνία.

Η Κίνα είναι μία από τις πολυπληθέστερες περιοχές του πλανήτη, με αποτέλεσμα οι φυλετικοί τύποι που κατοικούν εκεί, να αποτελούν και τους πολυπληθέστερους φυλετικούς τύπους της ανθρωπότητας.

Eπικεντρωνόμαστε στο δεύτερο κεφάλαιο, όπου μελετώνται τα ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου Κινεζικού πληθυσμού. Ο Chi Li κάνει μια αναδρομή στις παλαιοανθρωπολογικές μελέτες στην Κίνα και έπειτα περνά στην ανθρωπολογία των ζώντων. Χρησιμοποιήθηκαν τα γνωστά ανθρωπομετρικά όργανα, ελήφθησαν οι κλασικές ανθρωπολογικές μετρήσεις σε 111 άτομα και έγιναν διάφορες σωματοσκοπικές παρατηρήσεις.

Ο μέσος κεφαλικός δείκτης βρέθηκε 82,1 που δείχνει ήπια βραχυκεφαλία. Το μέσο ανάστημα βρέθηκε μέτριο για την εποχή. Η διζυγωματική διάμετρος ήταν μεγάλη, ο προσωπικός δείκτης εντός της μεσοπροσωπίας και ο ρινικός δείκτης 72,84 δηλαδή εντός της μεσορρινίας.

Το χρώμα των μαλλιών ήταν σχεδόν πάντα μαύρο, στο 92,8% και το υπόλοιπο άλλες αποχρώσεις. Ίσια τρίχα, σχετικά χοντρή στα μαλλιά. Ελάχιστη τριχοφυΐα προσώπου, πάντα καστανά μάτια, με λίγες περιπτώσεις υπερόφρυων τόξων, σχιστά μάτια με συχνά ελαφρά κλίση προς τα πάνω. Επίκανθος υπάρχει σε τρεις στους τέσσερις και εμφανίζονται έντονα ζυγωματικά.

Από κει και πέρα, ο συγγραφέας προβαίνει σε μια πιο αναλυτική μελέτη του Κινεζικού πληθυσμού, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις μετρήσεις που είχαν πραγματοποιηθεί έως τότε. Οι δυτικοί χώρισαν ανθρωπολογικά την Κίνα σε βόρεια και νότια. Ο Chi Li θέλει να διαπιστώσει κατά πόσον είναι σωστή αυτός ο διαχωρισμός και προβαίνει σε μία αναλυτική γεωγραφική κατανομή τριων ανθρωπολογικών γνωρισμάτων στις διάφορες επαρχίες της Κίνας: του αναστήματος, του κεφαλικού δείκτη και του ρινικού δείκτη.

Η κατανομή του αναστήματος δίνεται στον παρακάτω χάρτη. Το μέσο ύψος κυμαίνεται από κάτω του μετρίου μέχρι άνω του μετρίου. Όσο πιο σκούρο το χρώμα, τόσο μεγαλύτερο το ανάστημα. Πέραν κάποιων διακυμάνσεων, βλέπουμε ότι υπάρχει μια τάση για υψηλότερο ανάστημα στην βόρεια Κίνα.

Ο κεφαλικός δείκτης των ζώντων προκύπτει από μετρήσεις του ιδίου, των Koganei, Weisbach, και άλλων ανθρωπολόγων. Σε 1187 άτομα η κατανομή προκύπτει η εξής:

Να σημειώσουμε ότι ο Chi Li χρησιμοποιεί διαφορετική κλίμακα ταξινόμησης από ότι εμείς εδώ. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των Κινέζων είναι μεσο-δολιχοκέφαλοι, παρά την στερεοτυπική θεώρηση περί βραχυκέφαλων Κινέζων. Η κατανομή του κεφαλικού δείκτη στους ζώντες, αντιπαραβαλλόμενη με τους κρανιακούς δείκτες σε σκελετούς, δίνεται στο παρακάτω διάγραμμα. Για να είναι συγκρίσιμες οι δύο κατανομές, πρέπει να προστεθούν δύο μονάδες στους κρανιακούς δείκτες, δηλαδή να μετατεθεί η διακεκομμένη καμπύλη δύο μονάδες δεξιά. Αν γίνει αυτό, βλέπουμε ότι οι καμπύλες είναι πολύ κοντά, δηλαδή παλαιότεροι και σύγχρονοι πληθυσμοί μοιάζουν.

Η τιμή του κεφαλικού δείκτη σε όλη την κυρίως Κίνα δίνεται και υπό μορφή χάρτη -με υπογράμμιση μία διαφορετική σειρά μετρήσεων. Στις βόρειες επαρχίες ο κεφαλικός δείκτης δείχνει δολιχοκεφαλία, πλην αυτής που συνορεύει με την Μαντζουρία. Στα νοτιοδυτικά πάλι ο κεφαλικός δείκτης είναι χαμηλά. Η βραχυκεφαλία εντοπίζεται κυρίως στα ανατολικά και νοτιοανατολικά και μάλιστα σε ήπια μορφή.

Ο ρινικός δείκτης σε 235 ζώντες δίνει την παρακάτω κατανομή. Προκύπτει ότι οι περισσότεροι Κινέζοι είναι μεσόρρινοι.

Η γεωγραφική κατανομή του ρινικού δείκτη παρουσιάζεται στον παρακάτω χάρτη. Ο ρινικός δείκτης είναι χαμηλός, στα όρια της λεπτορρινίας στην βόρεια Κίνα, πλην των πλέον βόρειων περιοχών που πλησιάζουν στη Μογγολία. Οι πιο έντονα μεσόρρινοι βρίσκονται προς τα νοτιοανατολικά, ενώ ακόμη νοτιότερα ο ρινικός δείκτης πλησιάζει την πλατυρρινία.

Οι ανθρωπολογικές μετρήσεις και η ιστορική ανάλυση που κάνει ο Chi Li μας επιτρέπουν να βγάλουμε συμπεράσματα για την φυλετική σύνθεση της Κίνας. Ο ίδιος ο συγγραφέας προσπαθεί να εντοπίσει τα φυλετικά στοιχεία της χώρας, εξετάζοντας διάφορους συνδυασμούς ανθρωπολογικών γνωρισμάτων με συγκεκριμένο γεωγραφικό επίκεντρο. Στα βόρεια και βορειοανατολικά της χώρας εντοπίζεται ένας τύπος με υψηλό μέσο ανάστημα, κοντά στη λεπτορρινία και μεσο-δολιχοκέφαλος. Είναι αυτός που ονομάστηκε North Sinid. Στα νοτιοανατολικά εντοπίζεται ένας κοντύτερος, καθαρά μεσόρρινος και βραχυκέφαλος τύπος. Αυτός ονομάστηκε South Sinid και αποτελεί τον στερεοτυπικό Κινέζο στα μάτια των Ευρωπαίων. Οι δύο τύποι φαίνεται να έχουν έρθει σε εκτεταμμένη μίξη μεταξύ τους, κάτι που ενέτειναν οι μετακινήσεις πληθυσμών που ιστορικά έχουν καταγραφεί στη Κίνα, λόγω των Μογγολικών επιδρομών και άλλων εσωτερικών διαμαχών. Μάλιστα οι περισσότερες επιδρομές και μετακινήσεις φαίνεται να έγιναν από βορρά προς νότο, όπως δείχνει και η ανέγερση του Σινικού Τείχους για την προστασία από τους βόρειους επιδρομείς. Από κει και πέρα, στα βόρεια της χώρας προς την Μαντζουρία, αρχίζουν να εντοπίζονται τάσεις αύξησης του κεφαλικού και του ρινικού δείκτη, δηλαδή να εμφανίζεται ο τύπος Tungid με έντονα μογγολικά χαρακτηριστικά. Η περιοχή των Τουρκικών φυλών και γενικότερα στα κεντρικά και βόρεια η χώρα αποτελείται από τους βραχυκέφαλους μογγόλους της κεντρικής Ασίας, όπως οι Kumid-Aralid. Στα νοτιοδυτικά της χώρας εμφανίζεται ο τοπικός τύπος Qiangid ή Tibetid, που χαρακτηρίζει τους κατοίκους του Θιβέτ, καθώς και ο έντονα μεσόρρινος τύπος Palaungid της Ινδοκίνας.

Συνεπώς, οι Κινέζοι απαρτίζονται κυρίως από τους δύο πιο χαρακτηριστικούς τους τύπους, South Sinid και North Sinid, που παρουσίαζουν εμφανείς διαφορές μεταξύ τους. Από κει και πέρα, υπάρχουν αρκετοί πιο έντονα μογγολικοί τύποι στα βόρεια και δυτικά και μικρές επιρροές από την Ινδοκίνα στα νότια.