Οι ανθρωπολογικές διαφορές ανδρών και γυναικών

Είναι γνωστό ότι στο ανθρώπινο είδος υπάρχει σεξουαλικός διμορφισμός που γίνεται εύκολα αντιληπτός. Τα δύο φύλα στον άνθρωπο παρουσιάζουν φαινοτυπικές διαφορές ως προς το ανάστημα, την μορφολογία κάποιων οργάνων, την δομή του σώματος, κτλ. ενώ υπάρχουν σημαντικές διαφορές και στα ψυχικά γνωρίσματα και στις διανοητικές ικανότητες. Βέβαια, υπάρχουν ζώα στα οποία ο σεξουαλικός διμορφισμός είναι πολύ πιο έντονος από ότι στον άνθρωπο. Από πλευράς ανθρωπολογίας, εγείρεται το ζήτημα περί των διαφορών μεταξύ των ανθρωπολογικών γνωρισμάτων μεταξύ ανδρών και γυναικών, τα οποία χρησιμοποιούνται στην φυλετική ταξινόμηση.

Όταν ξεκίνησαν οι ανθρωπολογικές μελέτες, οι πρώτες μετρήσεις ελήφθησαν σε άνδρες, λόγω του ότι οι γυναίκες...
ήταν περιορισμένες στον κοινωνικό τους βίο. Το αποτέλεσμα ήταν τα συμπεράσματα περί σύνδεσης ανθρωπολογικών γνωρισμάτων και φυλετικών τύπων να προκύψουν από τις μετρήσεις μόνο σε άνδρες. Έμμεσα θεωρούνταν ότι οι γυναίκες έχουν παρόμοια ανθρωπολογικά γνωρίσματα με τους άνδρες, καθώς, παρά τον σεξουαλικό διμορφισμό, φαίνονταν ότι οι γυναίκες ενός φυλετικού τύπου ακολουθούν τα γνωρίσματα των ανδρών του ίδιου τύπου. Καθώς προχωρούσαν οι μελέτες, άρχισαν να γίνονται μετρήσεις και σε γυναίκες, έτσι ώστε σταδιακά να καλύπτεται το κενό, το οποίο, για να λέμε την αλήθεια, δεν έχει καλυφθεί πλήρως.

Μια μελέτη για την διαφορά στον κεφαλικό δείκτη μεταξύ ανδρών και γυναικών, έκανε ο Ελβετός ανθρωπολόγος Eugène Pittard, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Revue Anthropologique σε άρθρο με τίτλο "Les variations sexuelles de l'indice céphalique". Το ζήτημα απασχόλησε από την πρώτη στιγμή τους ανθρωπολόγους. Ο Broca έλεγε ότι οι γυναίκες τείνουν προς το μέσο, δηλαδή είναι λιγότερο δολιχοκέφαλες στους δολιχοκέφαλους τύπους και λιγότερο βραχυκέφαλες στους βραχυκέφαλους. O Topinard έλεγε ότι η διαφορά στον κεφαλικό δείκτη είναι αμελητέα και οι μετρήσεις μπορούν να συγχωνεύονται. Άλλοι ανθρωπολόγοι διαφωνούσαν για το αν η γυναίκα είναι λίγο πιο δολιχοκέφαλη ή λίγο πιο βραχυκέφαλη. Την σημαντικότερη συνεισφορά επί του ζητήματος έκανε ο ανθρωπολόγος Rudolf Martin, ο οποίος στο διάσημο βιβλίο του Lehrbuch der Anthropologie παρέθεσε αναλυτικούς πίνακες κεφαλικού δείκτη για τα δύο φύλα, για διάφορους λαούς του κόσμου. Στους δολιχοκέφαλους λαούς, οι γυναίκες έχουν 8 στις 9 περιπτώσεις υψηλότερο κεφαλικό δείκτη, στους μεσοκέφαλους (κατά Martin) 19 στις 34 και στους βραχυκέφαλους 19 στις 33. Δηλαδή, περίπου στο 60% των περιπτώσεων, οι γυναίκες έχουν ελαφρά πιο υψηλό κεφαλικό δείκτη. Συνεπώς, στου δολιχοκέφαλους λαούς, οι γυναίκες έχουν ελαφρά υψηλότερο κεφαλικό δείκτη, ενώ στους βραχυκέφαλους τα πράγματα δεν είναι σαφή. Η μέτρηση του κεφαλικού δείκτη στις γυναίκες παρουσιάζει δυσκολίες, λόγω των πλούσιων μαλλιών που διατηρούν.

Ο Joseph Deniker, που είχε μελετήσει επισταμένως το ζήτημα, είχε συμπεράνει ότι η διαφορά στον κεφαλικό δείκτη μεταξύ ανδρών και γυναικών δεν ξεπερνά τις 0,7 μονάδες, είτε υπέρ των ανδρών, είτε υπέρ των γυναικών. Να σημειώσουμε ότι αυτή η διαφορά είναι συγκρίσιμη με το σφάλμα μέτρησης. Αυτοί είναι οι λόγοι που συχνά οι μετρήσεις κεφαλικού δείκτη σε άνδρες και γυναίκες ομαδοποιούνται. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι οι γυναίκες έχουν κεφαλικό δείκτη περίπου μισή μονάδα υψηλότερο από τους άνδρες, ειδικά στην περίπτωση δολιχοκεφαλίας.

Θα επεκτείνουμε την μελέτη και θα αναφερθούμε και σε άλλες ανθρωπολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών. Είναι εμφανές ότι οι γυναίκες έχουν πιο ευρύ και κοντό πρόσωπο, σε σχέση με τους άνδρες. Από τον πίνακα προσωπικού δείκτη που δίνει ο Martin για διάφορους λαούς του κόσμου, προκύπτει ότι οι γυναίκες έχουν κατά μέσο όρο τουλάχιστον 2 μονάδες χαμηλότερο προσωπικό δέικτη σε σχέση  με τους άνδρες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η αντιστοίχιση που κάνουμε μεταξύ προσωπικού δείκτη και διαφόρων φυλών να αναφέρεται μόνο στους άνδρες. Δηλαδή, ένας οριακά λεπτοπρόσωπος Μεσογειακός, μπορεί να κάνει μια Μεσογειακή κόρη που να είναι μεσοπρόσωπη. Ένας μεσοπρόσωπος Αλπικός, μπορεί να έχει μια επίσης Αλπική αδερφή, η οποία να είναι ευρυπρόσωπη. Με δύο μονάδες λιγότερες, οι γυναίκες είναι πολύ πιθανό να ταξινομούνται διαφορετικά από πλευράς προσωπικού δείκτη. Βέβαια και πάλι υπάρχει μια αντιστοίχιση, δηλαδή δεν υπάρχει περίπτωση μια Νορδική να προκύψει ευρυπρόσωπη, αλλά είναι δυνατόν να εισέλθει οριακά στην μεσοπροσωπία.

Ως προς τον ρινικό δείκτη, τα πράγματα είναι λίγο περίεργα. Βάσει του πίνακα ρινικού δείκτη του Martin, οι γυναίκες στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πιο λεπτόρρινες από τους άνδρες. Αυτό δεν συνάδει ιδιαίτερα με την εντύπωση που έχουν οι περισσότεροι, πως οι γυναίκες δεν έχουν τόσο έντονη μύτη, όσο οι άνδρες και μάλιστα συχνά έχουν πιο κοίλη ή πατημένη μύτη, κάτι που συνδέεται με υψηλότερο ρινικό δείκτη. Ίσως η απάντηση βρίσκεται στο ότι οι γυναίκες έχουν μαζεμένο πλάτος μύτης, διατηρώντας το ύψος, χωρίς όμως την έντονη απόληξη. Πάντως, οι γυναίκες ως προς τον ρινικό δείκτη έχουν μικρή διαφορά και κατατάσσονται όπως και οι άνδρες, με αποτέλεσμα οι μετρήσεις να μπορούν να ομαδοποιηθούν.

Πάντως, όταν εξετάζεται ο σεξουαλικός διμορφισμός στους ανθρώπους, το σωστό είναι κάθε φορά να αντιπαραβάλλονται άνδρες και γυναίκες του ίδιου φυλετικού τύπου και όχι μέσοι όροι.

Συμπερασματικά, οι ανθρωπολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι σε μέσες άκρες οι εξής. Οι γυναίκες έχουν περίπου μισή μονάδα υψηλότερο κεφαλικό δείκτη, έχουν τουλάχιστον δύο μονάδες χαμηλότερο προσωπικό δείκτη και παρόμοιο ρινικό δείκτη με τους άνδρες. Η μεγαλύτερη ανθρωπολογική διαφορά βρίσκεται στον προσωπικό δείκτη, με τις γυναίκες να έχουν παραδοσιακά ευρύτερο πρόσωπο.