Οι ανθρωπολογικές έρευνες του von Luschan σε Μικρά Ασία και Μέση Ανατολή

Ο Γερμανός ανθρωπολόγος Felix von Luschan μελέτησε ανθρωπολογικά την περιοχή της δυτικής Ασίας και παρουσίασε τα στοιχεία του υπό τον τίτλο "The early inhabitants of western Asia" σε διάλεξη στο Royal Anthropological Institute το 1911 στην Βρετανία. Εξετάζει με την σειρά τις διάφορες εθνικές-φυλετικές ομάδες που υπάρχουν στην Μέση Ανατολή και οι οποίες είναι πάρα πολλές.

Αρχίζει από τις πιο ξένες στην περιοχή. Υπάρχουν νέγροι ως υπηρέτες σχεδόν σε όλα τα σπίτια πλούσιων μωαμεθανών σε Μικρά Ασία και Συρία. Εντοπίζονται επιμειξίες, όμως ελάχιστη επίδραση φαίνεται στον γενικότερο πληθυσμό. Μεγάλος αριθμός κατοίκων εισήλθε από τον Καύκασο, όμως τους δόθηκαν άσχημα εδάφη και σε συνδυασμό με την κακομεταχείριση από τους Οθωμανούς αφέντες, άλλοι έγιναν ληστές και άλλοι αποδεκατίστηκαν από τις ασθένειες.

Σημαντικός αριθμός Αλβανών κατοικεί στην Μικρά Ασία, όντας σχεδόν όλοι τους μελαχρινοί, ψηλοί, έντονα βραχυκέφαλοι και με πολύ λεπτές μύτες. Ο von Luschan τους αναγνωρίζει άμεσα ως Διναρικούς. Βούλγαροι υπάρχουν ελάχιστοι, ενώ όσοι Βόσνιοι ήρθαν ως μωαμεθανοί, διαφέρουν σημαντικά από τους Τούρκους, καθότι εξισλαμισμένοι βαλκάνιοι. Απόγονους...
Φράγκων ή άλλων δυτικοευρωπαίων βρίσκει σπάνια και θεωρεί ορθά ότι το ανοιχτό χρώμα ματιών που εντοπίζεται συχνά σε Μικρά Ασία και Συρία οφείλεται στους ντόπιους και όχι σε απογόνους δυτικοευρωπαίων. Αναφέρεται στην ανθρωπολογική ποικιλομορφία των Εβραίων, με άλλους δολιχοκέφαλους και άλλους υπερβραχυκέφαλους, άλλους με μακριά λεπτή μύτη και άλλους με κοντή πλατιά μύτη, κτλ. Γίνεται αναφορά στους γύφτους -gipsies- της περιοχής, όπου εμφανίζουν την τυπική για αυτούς συμπεριφορά και στους γιουρούκους. Υπάρχουν κάποιοι τουρκομάνοι, οι οποίοι έχουν μογγολικά μάτια, βραχυκεφαλία και μικρό ύψος.

Οι Κούρδοι κατοικούν σε μία έκταση διπλάσια από την Ελλάδα, μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Περσίας. Είναι δολιχοκέφαλοι, με την βραχυκεφαλία να εμφανίζεται σε περιοχές κοντά σε Αρμένιους και Τουρκους. Αλεβίτες, Μπεχτασήδες, Δρούζοι, Μαρωνίτες και άλλες παρόμοιες ομάδες είναι κατά μέσο όρο βραχυκέφαλοι και όλοι πλην των τελευταίων μεσοπρόσωποι.

Στη συνέχεια ο von Luschan περνά στις κύριες εθνοτικές ομάδες στην Εγγύς Ανατολή. Οι Πέρσες είναι περιέργως κατά τον von Luschan κυρίως βραχυκέφαλοι, με τους δολιχοκέφαλους να είναι μειοψηφία. Σχεδόν όλοι τους έχουν σκούρα χαρακτηριστικά. Στην Αραβία, στην επαρχία κυριαρχεί η δολιχοκεφαλία, ενώ στις πόλεις είναι αυξημένοι οι βραχυκέφαλοι. Ως προς τους Τούρκους, ο von Luschan επισημαίνει σωστά ότι οι αρχικοί Τούρκοι ήταν μογγόλοι που μίχθηκαν εν συνεχεία με τους ντόπιους και σε λίγους αιώνες διασκορπίστηκαν στην θάλασσα των κατεκτημένων πληθυσμών. Σήμερα, Τούρκοι ονομάζονται όλοι μαζί συλλήβδην και τείνουν συντριπτικά στους κατεκτημένους, συνήθως Αρμενοειδείς ή έστω με Αλπική επίδραση και πολύ λίγο στους μογγόλους κατακτητές.

Όσο για τους Έλληνες της Ανατολής, ο von Luschan βρίσκει ότι υπάρχουν μεν απευθείας απόγονοι από Ίωνες, Δωριείς και Αιολείς, αλλά πολλοί δεν είναι και απλώς μιλούν Ελληνικά και είναι ορθόδοξοι. Για να γίνει αυτό κατανοητό, στο παρακάτω γράφημα παρουσιάζεται η κατανομή του κεφαλικού δείκτη 179 ατόμων που αυτοπροσδιορίζονται ως Έλληνες.

Ο μέσος όρος είναι μεν περίπου 80, κοντά στις τιμές των Weisbach και Stephanos, αλλά το γράφημα δίνει πολύ περισσότερη πληροφορία. Φαίνεται ξεκάθαρα ότι υπάρχουν δύο διαφορετικές φυλετικές ομάδες, η μία δολιχοκέφαλη και η άλλη έντονα βραχυκέφαλη, με μέγιστα σε κεφαλικό δείκτη 75 και 88, αντίστοιχα. Οι πρώτοι αντιστοιχούν κυρίως σε Μεσογειακούς και οι δεύτεροι κυρίως σε Αρμενοειδείς. Δεν αποκλείονται ΚΜ μεταξύ των πρώτων και Αλπικοί μεταξύ των δεύτερων, στο τοπικό μέγιστο κεφαλικού δείκτη 85. Δηλαδή θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουμε Μεσογειακούς, Αρμενοειδείς και κάποιους Αλπικούς. Μετρήσεις σε 756 Τούρκους δείχνουν μια κατανομή με πολύ περισσότερους βραχυκέφαλους και μια μειοψηφία δολιχοκέφαλων.

Ενδιαφέρον έχει η προσπάθεια του συγγραφέα να εξηγήσει το φαινόμενο μέσω των νόμων του Μέντελ. Σε μία Ελληνική οικογένεια, ο κεφαλικός δείκτης του πατέρα ήταν 87 και της μητέρας 73. Τα παιδιά είχαν κεφαλικό δείκτη 70 και 87. Σε άλλη οικογένεια, η μητέρα είχε κεφαλικό δείκτη 86, ο γιος 82, η κόρη 75 και ο θείος 75. Σε μια τρίτη οικογένεια, βραχυκέφαλοι γονείς έδωσαν τέσσερα δολιχοκέφαλα παιδιά και ένα βραχυκέφαλο, όμως ο αδερφός της μητέρας ήταν δολιχοκέφαλος. Ο von Luschan βρίσκει ότι σε 67 οικογένειες που εξέτασε, βραχυκεφαλία και δολιχοκεφαλία μεταδίδονται με ίση συχνότητα, χωρίς να επικρατεί κάποια από τις δύο και λογικά αυτό συμβαίνει για πάνω από 2.000 χρόνια. Συμπεραίνει ότι οι αρχικοί τύποι παραμένουν αναλλοίωτοι, παρά την φυλετική μίξη. Όλοι τους έχουν κυρίως σκούρα γνωρίσματα και εμείς καταλαβαίνουμε ότι έχουμε να κάνουμε εν γένει, με μίξη δολιχοκέφαλων Μεσογειακών με ντόπιους βραχυκέφαλους Αρμενοειδείς.

Στην Αρμενία οι κάτοικοι είναι κυρίως σκουρόχρωμοι, έντονα βραχυκέφαλοι, με σχετικά λεπτή κυρτή μύτη, συχνά ανοιχτό ή ενδιάμεσο χρώμα ματιών και μεσοπροσωπία, πλησιάζοντας την λεπτοπροσωπία. Στοιχεία που παραπέμπουν στον Αρμενοειδή τύπο, ή έστω σε ελαφρά διαφοροποίησή του.

Ο συγγραφέας συμπεραίνει ότι οι διάφορες ομάδες της Μικράς Ασίας εμφανίζουν σημαντική ομοιογένεια, με υπερβραχυκεφαλία, τάσεις υψικρανίας και κυρτή μύτη. Ο von Luschan τους ταυτοποιεί ρητά ως Αρμενοειδείς, που αναγνωρίζονται από την εποχή των Χετταίων ακόμα. Εξετάζει την πιθανότητα οι Αρμενοειδείς να προέρχονται από Αλπικούς που μετακινήθηκαν προς Μικρά Ασία.

Αναλυτικό φωτογραφικό υλικό δίνεται εδώ. Αναγνωρίζετε τους φυλετικούς τύπους στις τρεις παρακάτω εικόνες;

 

Η πρώτη δείχνει έναν δολιχοκέφαλο Βεδουίνο από την Μοσούλη, που ανηκει στον Ιρανικό τύπο.
Η δεύτερη απεικονίζει έναν βραχυκέφαλο από την Αρμενία, που ανήκει στον Αρμενοειδή τύπο.


Η τρίτη απεικονίζει έναν δολιχοκέφαλο Έλληνα από την Τήνο, που ανήκει στον Μεσογειακό τύπο.

Μάλιστα ο συγκεκριμένος Μεσογειακός Έλληνας από την νησιωτική Ελλάδα είναι αυτός που αντιπαραβάλλεται με τo αρχαίo άγαλμα στην διπλανή διάσημη εικόνα.



Συνεπώς, στην Μικρά Ασία κυριαρχούν Αρμενοειδείς, με κάποιες Αλπικές τάσεις, υπάρχουν κάποιοι Μεσογειακοί από τον Ελληνικό αποικισμό και διασκορπισμένοι μερικοί μογγόλοι. Οι Αρμενοειδείς επεκτείνονται νοτιότερα στον Λίβανο και ανατολικά βαθιά μέσα στην Περσία. Κούρδοι και Πέρσες έχουν σημαντική δολιχοκέφαλη συνιστώσα του Ιρανικού φυλετικού τύπου, ενώ προς την Αραβική χερσόνησο, εμφανίζεται ο Αραβικός τύπος.