Ο Ιωάννης Κούμαρης για την ανθρωπολογία στην Ελλάδα επί των ημερών του

Η Αμερικανική Ανθρωπολογική Ένωση διένειμε τον διεθνή κατάλογο των επιστημονικών ιδρυμάτων που ασχολούνται έστω και κατ'ελάχιστον με την ανθρωπολογία.  Στο "International directory of anthropological institutions" του 1953, βρίσκονται καταχωρημένοι με την σειρά όλοι οι επιστημονικοί φορείς ανά χώρα που σχετίζονται με την ανθρωπολογία, αν και κάπως με την ευρεία έννοια.

Για να έχουμε μια ιδέα περί των περιεχομένων, θα αναφερθούμε στην καταχώριση για την Ελλάδα. Το άρθρο για την χώρα μας επιμελήθηκε ο ανθρωπολόγος Ιωάννης Κούμαρης (1879-1970), που υπήρξε ο πρώτος καθηγητής της Φυσικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1925) και ο ιδρυτής της Ελληνικής Ανθρωπολογικής Εταιρείας (1924). Δυστυχώς ο ίδιος ασχολήθηκε περισσότερο με την παλαιοανθρωπολογία και ελάχιστα με την φυσική ανθρωπολογία των ζώντων. Τελικά δεν κατάφερε να δημιουργήσει μια γενιά φυσικών ανθρωπολόγων στην Ελλάδα και φέρει σημαντική ευθύνη ο ίδιος, καθότι δεν κατάφερε να αξιοποιήσει την θέση του.

Ο Κούμαρης παραδέχεται ότι η φυσική ανθρωπολογία στην Ελλάδα...
ελάχιστα έχει αναπτυχθεί, ενώ αντιθέτως η προϊστορική ανθρωπολογία έχει κάνει σημαντικά βήματα. Αναφέρεται στην ανάπτυξη της αρχαιολογίας στην Ελλάδα και στο πώς αυτή έδωσε υλικό για παλαιοανθρωπολογικές μελέτες στα εντοπιζόμενα σκελετικά υπολείμματα. Έπειτα αναφέρεται στην επιστημονική ανάπτυξη της εθνολογίας και της λαογραφίας στην Ελλάδα.

Ο Κούμαρης γράφει για την ενότητα της Ελληνικής φυλής, αν και μάλλον αγνοεί τους φυλετικούς τύπους. Ισχυρίζεται ότι κληρονομικότητα, φυλετική υγειινή και ευγονική διδάσκονται στα πανεπιστήμια από καθηγητές ανθρωπολογίας, ζωολογίας και υγιεινής. Η σχολή Ιατρικής των Αθηνών εισήγαγε επίσημα έδρα Ανθρωπολογίας το 1915, η πρώτη του είδους τότε στα Βαλκάνια. Από το 1924 λειτουργεί η Ελληνική Ανθρωπολογική Εταιρία. Τέλος, ο Κούμαρης προσπαθεί να δικαιολογηθεί γιατί οι ανθρωπολογικές μελέτες είναι πίσω στην Ελλάδα. Γράφει ότι δεν υπάρχουν πρόθυμα άτομα να μελετήσουν διεξοδικά τον Ελληνικό πληθυσμό και να μελετήσουν την Ελληνική φυλή, όπως γράφει, από το παρελθόν μέχρι σήμερα. Βέβαια, ξεχνά να μας γράψει ότι ήταν δική του δουλειά να παράξει επιστήμονες και να κινητοποιήσει το ενδιαφέρον στον τομέα της φυσικής ανθρωπολογίας μέσω του πανεπιστημίου, ώστε να αναπτυχθεί ο κλάδος.

Ακολουθεί ο κατάλογος των φορέων που σχετίζονται με την ανθρωπολογία στην Ελλάδα. Πέρα από διάφορες σχολές αρχαιολογίας, παιδαγωγικής, ψυχολογίας, κοινωνιολογίας, κτλ. που ακροθιγώς σχετίζονται με την φυσική ανθρωπολογία, οι πιο αξιόλογες περιπτώσεις είναι οι εξής. Η έδρα ανθρωπολογίας στην Ιατρική Σχολή των Αθηνών, το μάθημα Κοινωνική Βιολογία-Κληρονομικότητα στην Πάντειο, το Ανθρωπολογικό Μουσείο στο ΕΚΠΑ και η Ελληνική Ανθρωπολογική Εταιρία. Αυτά ίσχυαν το 1953, δείτε εδώ για την κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα.

Τέτοιοι κατάλογοι θα έπρεπε να εκδίδονται από κρατικούς και επιστημονικούς φορείς για την διευκόλυνση της έρευνας και της συνεργασίας μεταξύ επιστημονικών ιδρυμάτων. Από τον κατάλογο αυτόν διαπιστώνουμε ότι η ανθρωπολογική έρευνα έχει τεράστιο πεδίο εφαρμογής και σε αυτό πρέπει να συνεισφέρουν διεπιστημονικά όλοι οι παρεμφερείς επιστημονικοί κλάδοι.