Η ανθρωπολογία της Σιβηρίας

Οι μελέτες του εθνολόγου Waldemar Jochelson αποτελούν την βασική πηγή μας για την ανθρωπολογία της ανατολικής Σιβηρίας. Ο Jochelson συμμετείχε στην επιστημονική αποστολή στη βόρεια Ασία, με τίτλο Jesup North Pacific Expedition, που διοργάνωσε το American Museum of Natural History. Η αποστολή ήταν κυρίως εθνολογική, όμως ο Jochelson έλαβε και ανθρωπολογικές μετρήσεις. Απότοκο της αποστολής αυτής ήταν οι εθνολογικές μονογραφίες που εκδόθηκαν για τους λαούς της ανατολικής Σιβηρίας, "The Koryak" (Pt 2)*, "The Yakut" (Pt. 2), " The Yukaghir and the Yukaghirized Tungus" (Pt. 1) από τον W. Jochelson και "The Chukchee" (Pt. 1) από τον W. Bogoras. Θα εξετάσουμε τους λαούς αυτούς από πλευράς φυσικής ανθρωπολογίας, με τη βοήθεια φωτογραφιών.





Koryaks (στα βόρεια της χερσονήσου Kamchatka)

Ανθρωπολογικές παρατηρήσεις σε 173 άνδρες και 133 γυναίκες, έδειξαν ότι οι Koryaks έχουν χαμηλό ανάστημα. Η σωματοδομή τους είναι εύρωστη, με ανεπτυγμένα οστά, ώμους και μύες. Ο μέσος κεφαλικός δείκτης βρέθηκε 80,3 με το μεγαλύτερο ποσοστό να βρίσκεται στο εύρος 78-82, κάτι που σημαίνει ότι οι Koryaks έχουν αρκετά πιο χαμηλό κεφαλικό δείκτη από ότι οι νοτιότεροι μογγόλοι της κεντρικής Ασίας. Στην συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων το χρώμα των μαλλιών είναι σκούρο, η μορφή της τρίχας είναι ίσια και το χρώμα των ματιών είναι σκούρο καφέ. Παρουσιάζουν μογγολικά γνωρίσματα στο βλέμμα, με μικρή σχισμή, επίκανθο και κλίση στα μάτια. Το βλέμμα τους δίνει την εντύπωση ότι είναι αυστηρό. Το πρόσωπό τους είναι αρκετά επίπεδο, ενώ η μύτη τους είναι σχετικά λεπτή για μογγόλους. Η τριχοφυΐα του προσώπου είναι ελάχιστη ή μικρή. Το χρώμα του δέρματος έχει μια τάση προς σκούρο κίτρινο, έχοντας πιο σκούρο δέρμα από τους γειτονικούς Tungu που εμφανίζουν ελαφρά κίτρινο χρώμα δέρματος.

Chuckchee (στη χερσόνησο Chuckchi, στον Βερίγγειο πορθμό)

Μετρήσεις σε 148 άνδρες και 49 γυναίκες, έδωσαν ανάστημα μέτριο προς χαμηλό. Ο μέσος κεφαλικός δείκτης βρέθηκε στο 82 κάτι που δείχνει μεσο-βραχυκεφαλία. Η σωματοδομή τους είναι εύρωστη και έχουν κοντά άκρα. Η μύτη τους συχνά προεξέχει περισσότερο από ότι στους υπόλοιπους μογγόλους. Τα μαλλιά τους είναι σκούρα και ίσια, αλλά υπάρχει και μικρό ποσοστό κυματιστών μαλλιών. Η τριχοφυΐα προσώπου είναι μικρή. Το χρώμα του δέρματος είναι κίτρινο προς κοκκινωπό.

Yakuts (στα ενδότερα της ανατολικής Σιβηρίας)

Ανθρωπολογικές μελέτες στους Yakuts έκαναν αρκετοί ανθρωπολόγοι, καθώς η περιοχή είναι κάπως πιο προσβάσιμη. Διέκριναν δύο τύπους, με τον έναν να έχει κλασικά μογγολικά γνωρίσματα, ενώ ο άλλος πιο λεπτά γνωρίσματα στο πρόσωπο. Αυτό υποδηλώνει μίξη με τους μογγόλους της κεντρικής Ασίας, ενώ στην περιοχή υπάρχουν και Ρωσικής καταγωγής άτομα. Η περιοχή που κατοικούν έχει τεράστια έκταση και είναι λογικά να έχει δεχτεί φυλετικές επιρροές τουλάχιστον στα νότια.

Το ανάστημα είναι μέτριο προς χαμηλό. Οι περισσότεροι ανθρωπολόγοι βρίσκουν μέσο κεφαλικό δείκτη περίπου 82-83. Οι Yakuts παρουσιάζουν ήπια βραχυκεφαλία, κάτι που τους φέρνει σε αντίθεση με τους μογγόλους της κεντρικής Ασίας, οι οποίοι είναι έντονα βραχυκέφαλοι. Παρουσιάζονται συγκριτικά στοιχεία από μογγολικούς λαούς, τα οποία δείχνουν ότι όσο πάμε βορειότερα η βραχυκεφαλία γίνεται πιο ήπια. Κατα τα λοιπά τα υπόλοιπα μογγολικά γνωρίσματα παραμένουν.

Yukaghirs (πέριξ του ποταμού Kolyma)

Οι Yukaghirs έχουν μιχθεί αρκετά με τους Tungu και ο πληθυσμός τους μειώνεται. Οι μετρήσεις σε 70 άνδρες και 30 γυναίκες έδειξαν ότι οι Yukaghirs έχουν το χαμηλότερο ανάστημα στην ανατολική Σιβηρία. Ο μέσος κεφαλικός δείκτης βρέθηκε 80,4 που είναι αρκετά χαμηλός για μογγόλους. Συχνά τα ζυγωματικά δεν είναι έντονα όπως τυπικά στους μογγόλους. Η μύτη έχει μεγάλο ύψος και συχνά τείνει λεπτόρρινη. Ο προσωπικός δείκτης βρίσκεται στη μεσοπροσωπία. Τα μαλλιά είναι σκούρα και ίσια. Τα μάτια είναι επίσης σκούρα. Η τριχοφυΐα προσώπου είναι ελάχιστη, όπως προφανώς και του σώματος. Το βλέμμα τους δεν είναι καθαρά μογγολικό. Ο επίκανθος συχνά απουσιάζει, ενώ η σχισμή του ματιού γίνεται και αρκετά μεγάλη. Το χρώμα του δέρματος έχει αποχρώσεις κίτρινου, ενίοτε προς καφέ.

Το συμπέρασμα είναι ότι οι μογγόλοι της ανατολικής Σιβηρίας εμφανίζουν κάποιες αποκλίσεις από τους μογγόλους της κεντρικής Ασίας. Ο κεφαλικός δείκτης πέφτει σε βαθμό που φτάνει στη μεσοκεφαλία, μερικές φορές ακόμα και στη δολιχοκεφαλία. Επίσης η μύτη αποκτά μεγαλύτερο ύψος και συχνά βρίσκεται εντός της λεπτορρινίας. Επίσης, το βλέμμα χάνει σε ορισμένες περιπτώσεις τον επίκανθο όσο πάμε προς τα βορειοανατολικά. Πέραν αυτών των διαφοροποιήσεων, παραμένουν εν γένει τα μογγολικά γνωρίσματα της ενδομορφικότητας, το πλατύ και επίπεδο πρόσωπο, τα σκούρα ίσια μαλλιά και τα σκούρα μάτια.

* Σε παρένθεση ο τόμος που περιέχει δεδομένα για την φυσική ανθρωπολογία.