Πώς μπορεί να επεκταθεί η διάρκεια της ζωής του ανθρώπου;

Πολλοί κατά καιρούς έχουν αποπειραθεί να ανακαλύψουν "ελιξήρια" μακροβιότητος για να επεκταθεί η ανθρώπινη ζωή. Ενώ τα δήθεν φάρμακα αποδεικνύονται διαρκώς ως κομπογιαννίτικα κόλπα, η θέληση για μακροβιότητα ή ακόμα και για αθανασία είναι διαδεδομένη. Μπορεί να επεκταθεί η ζωή του ανθρώπου με παρέμβασή του, ή κάθε προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση είναι μάταιη;

Ο Δαρβίνος αποκάλυψε τον τρόπο με τον οποίο μεταβάλλονται και εξελίσσονται τα έμβια όντα. Η κληρονομικότητα μεταβιβάζει κάθε γνώρισμα των γονέων στα τέκνα, σωματικό ή ψυχικό. Η μακροβιότητα όπως είναι γνωστό, ιδιαίτερα σήμερα με τις γονιδιακές μελέτες, είναι...
προκαθοριζόμενη από το DNA και μάλιστα διαφέρει ανά είδος, ακόμα και ανά άτομο. Αυτό σημαίνει ότι είναι γνωστή η λύση της επέκτασης της ζωής, ήδη από τον Δαρβίνο. Δηλαδή, αν επιλέγουμε τα μακροβιότερα άτομα για να κάνουν περισσότερους απογόνους από τους υπόλοιπους, τότε θα αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής. Αυτό μπορεί να γίνει μεταξύ ατόμων της ίδιας φυλής ή και μεταξύ ατόμων διαφορετικής φυλής, πράγμα που σημαίνει ότι μία από τις φυλές θα έχει την μεγαλύτερη τάση για μακροζωία και θα αρχίσει να επικρατεί. Βέβαια η ανίχνευση της μακροζωίας σημαίνει ότι πρώτα κάνει κανείς απογόνους καθώς μετά τον θάνατο των γονέων φαίνεται η μακροβιότητα, αλλά αυτό το θέμα λύνεται εύκολα, μετά από λίγες γενιές.

Μια πολύ καλή μελέτη επί του θέματος του θανάτου έκανε ο Γερμανός βιολόγος August Weismann, ο οποίος υποστήριξε ότι η διάρκεια της ζωής προκύπτει εξελικτικά σε κάθε οργανισμό, ανάλογα με το πόσους απογόνους κάνει και τον ρυθμό επιβίωσής τους. Δηλαδή, ένας οργανισμός που γεννά συχνά πολλούς απογόνους που επιβιώνουν σχετικά εύκολα, έχει μικρή διάρκεια ζωής, ενώ ένας οργανισμός που γεννά σπάνια και λίγους απογόνους, ζει περισσότερο, έτσι ώστε να επιβιώσει το είδος. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και η διάρκεια της ζωής προσαρμόζεται στις ανάγκες στις φυσικής επιλογής, καθώς όσοι ζουν περισσότερο γεννούν περισσότερους απογόνους, οπότε στην επόμενη γενιά αυξάνεται η διάρκεια ζωής αφού είναι γονιδιακή και κληρονομείται, μέχρι κάποια στιγμή να φτάσει ένα μέγιστο όπου να μην δίνει πλεονέκτημα και έτσι να φτάνει σε κορεσμό και να σταματά.

Ο ίδιος υποστήριξε πως με βάση τους μονοκύτταρους οργανισμούς που είναι βιολογικά αθάνατοι, ότι και οι πολυκύτταροι οργανισμοί θα μπορούσαν να είναι βιολογικά αθάνατοι -υπάρχουν τέτοια παραδείγματα!- εφόσον εξασφαλίζεται η ροή της τροφής. Θεώρησε όμως ότι ακόμα και ο θάνατος εισήχθη στους οργανισμούς ως εξελικτικά καλύτερος μηχανισμός από την βιολογική αθανασία, καθώς οι οργανισμοί αναπαράγονται εκ νέου ολοκαίνουργιοι, σε αντίθεση με τους βιολογικά αθάνατους που συσσωρεύουν ζημίες. Αυτή η εξήγηση δεν έπεισε πολλούς καθώς ο βιολογικά αθάνατος φαίνεται με κάθε τρόπο καλύτερος από τον βιολογικά θνητό και προφανώς θα έκανε περισσότερους απογόνους για να κληρονομήσει την αθανασία του. Ο Weismann υποστήριξε ότι ίσως υπάρχει κάποιος άλλος μηχανισμός που είναι άγνωστος και ώθησε στην επιλογή των θνητών οργανισμών.

Η σύγχρονη επιστήμη εξετάζει γονιδιακά πλέον το θέμα της αθανασίας. Μελετά την αντιγραφή του DNA και το κατά πόσο αυτή μπορεί να συνεχίζεται επ'άπειρον. Γενετιστές υποστηρίζουν ότι η διαδικασία αυτή δεν μπορεί να συνεχίζεται στο διηνεκές, καθώς κάθε αντιγραφή του DNA γίνεται μια μικρή ζημιά στην ουρά του, στα λεγόμενα τελομερή, έτσι ώστε κάποια στιγμή το DNA να είτε να μην αντιγράφεται καθόλου, είτε να αντιγράφεται λανθασμένα, με αποτέλεσμα να μην γίνεται σωστή διαίρεση και αντικατάσταση κυττάρων στους ιστούς και να εμφανίζονται τα φαινόμενα του γήρατος, που συσσωρευόμενα οδηγούν στον θάνατο. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αν με παρεμβαίνοντας με ουσίες υποβοηθησουμε τους μηχανισμούς διόρωθσης του DNA θα μπορούσε να λύθει το πρόβλημα της αθανασίας, κάτι τέτοιο όμως είναι περίπλοκο και επικίνδυνο, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτη διαίρεση κυττάρων, δηλαδή καρκινογέννεση. Μάλλον η παραπάνω διαδικασία δεν είναι ο μόνος λόγος της γήρανσης, αλλά η μελέτη του ζητήματος έχει μπει σε κάποια βάση.

Το συμπέρασμα είναι ότι μακροσκοπικά, μπορούμε να επεκτείνουμε τη ζωή του ανθρώπου όσο θέλουμε, επιλέγοντας διαρκώς τους μακροβιότερους να κάνουν τους περισσότερους απογόνους. Σε γονιδιακό επίπεδο, η μελέτη συνεχίζεται ώστε να ανακαλυφθεί γιατί οι πολυκύτταροι οργανισμοί δεν είναι βιολογικά αθάνατοι και εμφανίζεται γήρανση και θάνατος. Ακόμα και αν βρεθεί ο γονιδιακός μηχανισμός της γήρανσης, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα μπορέσει να αναστραφεί, λόγω εξαιρετικής πολυπλοκότητας του οργανισμού και πιθανών κινδύνων για την υγεία. Πάντως ο σίγουρος μηχανισμός αύξησης της μακροβιότητος, μέσω της επιλογής, είναι γνωστότατος ήδη από τον Δαρβίνο, ακόμα και αν κάποιοι "επιστήμονες" το ξέχασαν!