Η αρχαία ευγονική

Στην αρχαία εποχή, οι ευγονικές πρακτικές ήταν διαδεδομένες. Μία σημαντική μελέτη επί του θέματος έκανε ο Allan Roper, στο έργο του με τίτλο Ancient Eugenics. Εξετάζει τις καταγεγραμμένες μαρτυρίες και απόψεις για την ευγονική στον αρχαίο κόσμο, διαπιστώνοντας ότι οι ευγονικές μέθοδοι ήταν από διαδεδομένες έως αυτονόητες και η ευγονική σκέψη ανεπτυγμένη.

Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί μεθόδους ευγονικής από τα βάθη της προϊστορίας. Η εξέλιξη και εξύψωση του ανθρωπίνου είδους, όπως αναγνωρίζουν οι βιολόγοι, πέρασε μέσα από τις "βίαιες" πρακτικές της ευγονικής. Τα αδύναμα ή παραμορφωμένα παιδιά θανατώνονταν ή αφήνονταν εκτεθειμένα, ως βάρος για την φυλή. Ακόμα και οι γέροι θανατώνονταν ανάλογα με τις περιστάσεις. Ο αγώνας για επιβίωση της φυλής καθώς και οι συνεχείς πόλεμοι με γειτονικές φυλές, έθεταν ως υποχρεωτική την άριστη υγεία και μεγάλη αντοχή και δύναμη κάθε ατόμου της φυλής. Η θανάτωση ή έκθεση αδύναμων βρεφών είναι γνωστό ότι εφαρμόζονταν στους περισσότερους πολιτισμούς του κόσμου, από την Κίνα μέχρι την Ευρώπη και τους Ιθαγενείς της Αμερικής.

Οι πρακτικές αυτές συνεχίζονται αδιάλειπτα μέχρι την αρχαία εποχή. Η Σπάρτη, με τη νομοθεσία του Λυκούργου, θεωρείται ως η πρώτη πολιτεία που εφάρμοσε ολοκληρωμένη πολιτική ευγονικής, με την απόρριψη των αδύναμων νεογνών, τιμωρίες στους εργένηδες, κίνητρα για τεκνοποιία, ξενηλασία, κριτήρια δύναμης και υγείας για την επιλογή των γονέων, ώστε να δίνουν τους άριστους απογόνους, κτλ. Ο Ξενοφών βρίσκει τους Σπαρτιάτες...
ως τους πιο υγιείς και δυνατούς από τους Έλληνες και οι Αθήναιος, Αριστοφάνης ότι η Σπάρτη έχει τις ωραιότερες γυναίκες. Ο Roper θεωρεί ότι η ευγονική αποτελεί αριστοκρατική πρακτική και δεν έχει άδικο. Πλάτων και Αριστοτέλης είναι οι πιο γνωστοί από τους πολλούς αρχαίους θιασώτες της ευγονικής και στους οποίους αφιερώνεται το μεγαλύτερο μέρος της μελέτης.


Στην Ρώμη, η νομοθεσία της, υπό το όνομα Δωδεκάδελτος, επέτρεπε την θανάτωση βρεφών για ευγονικούς λόγους. Ο Κικέρων και ο Σενέκας δηλώνουν ότι η πρακτική αυτή εφαρμόζονταν κανονικά. Ωστόσο, η διαδικασία δεν ελέγχονταν από την κεντρική εξουσία, αλλά αποτελούσε ελεύθερη επιλογή του πατέρα, με αποτέλεσμα να μην εφαρμόζεται συστηματικά, ίσως για λόγους εκμετάλλευσης των βρεφών. Οι μέθοδοι και η θεωρία περί ευγονικής ξεχνιούνται σιγά σιγά, με τους Ρωμαίους να αντιμετωπίζουν υπογεννητικότητα και τον Άρατο να διαπιστώνει την χειροτερευση της γενιάς. Ο ατομικισμός της παρακμιακής υλιστικής ύστερης αρχαιότητας παραμερίζει την ευγονική σκέψη. Ωστόσο, παρά την ενάντια νομοθεσία των πρώτων χριστιανών Αυτοκρατόρων, με πρώτο τον Κωνσταντίνο, η έκθεση βρεφών συνεχίζεται κανονικά.

Αντιθέτως στις Γερμανικές φυλές δεν είναι βέβαιο το τι γίνονταν, με μια αναφορά του Τάκιτου να μιλά για απαγόρευση θανάτωσης βρεφών για λόγους πληθυσμιακούς, κάτι που δεν αποκλείει την θανάτωση για άλλους λόγους. Υπάρχει πολυγαμία, αλλά μόνο για τους ευγενείς. Οι Γερμανικές φυλές είναι δυνατές και ψηλές, έτσι ώστε να γίνονται αντικείμενο θαυμασμού από τους Ρωμαίους.

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι στην Αθήνα δεν εφαρμόστηκε ολοκληρωμένη ευγονική πολιτική, διότι όσοι την υποστήριζαν θεωρούνταν αυτομάτως φιλολάκωνες, άρα εχθροί της πόλης. Πάντως ακόμα και στην Αθήνα, η νομοθεσία του Σόλωνα έδινε την δυνατότητα στον πατέρα να θανατώσει το νεογνό. Πολλοί αρχαίοι έθεσαν το ζήτημα του σωστού γάμου και θέματα ευγονικής, όπως οι Ησίοδος, Σαπφώ, Θέογνις, Πλούταρχος, Στοβαίος, Όμηρος, Σοφοκλής. Οι αναφορές δίνονται αναλυτικά στο κείμενο.

Στο ζήτημα κληρονομικότητα ή περιβάλλον, η απάντηση που δίνουν οι αρχαίοι Έλληνες είναι ξεκάθαρη: κληρονομικότητα. Το ζήτημα απασχόλησε πολλούς από τους αρχαίους και στο κείμενο παρατίθενται πλήθος αποσπασμάτων από την αρχαία Ελληνική γραμματεία. Η άποψη κλίνει καθαρά υπέρ της κληρονομικότητας, με μόνιμη επωδό ότι οι άριστοι γεννιούνται από άριστους. Ο Σοφοκλής παρουσιάζει την Αντιγόνη μανιώδη, επειδή μοιάζει στον πατέρα της, ενώ ο Θέογνις λέει ότι όπως τα τριαντάφυλλα δεν μπορούν να βγουν από τα "γαϊδουράγκαθα", έτσι και ένας ευγενής δεν μπορεί να γεννηθεί από μια σκλάβα. Το περιβάλλον μπορεί μόνο να βοηθήσει ή να εμποδίσει την εμφάνιση ενός κληρονομημένου γνωρίσματος.

Η μελέτη αυτή πήρε βραβείο ως φιλολογική ιστορική μελέτη. Οι απόψεις του συγγραφέα δείχνουν μια συμπάθεια στην ευγονική, που στην αρχή του 20ου αιώνα ήταν πλήρως αποδεκτή στον πολιτισμένο κόσμο. 'Ομως στην πραγματικότητα είναι ενάντια στην πρακτική ευγονική, θεωρώντας τις μεθόδους της "παρωχημένες" και "βαρβαρικές", όπως κάνει κάθε αμόρφωτος ανθρωπάκος που έχει απορροφήσει κάθε ικμάδα της σιωνιστικής προπαγάνδας, ενώ δίνει βάση στο "εθελοντικό" της ευγονικής, ως μέσο για να μην γίνει τίποτα. Οι αρχαίοι είχαν κατανοήσει την αξία της ευγονικής και την εφάρμοζαν συστηματικά. Οι σύγχρονοι λαοί οφείλουν να εκμεταλλευτούν την επιστήμη και να προωθήσουν ακόμη πιο συστηματικά την ευγονική για την βελτίωση της φυλής και την ανύψωση του ανθρώπου.