Σωκράτης, ο διάσημος φιλόσοφος - σε ποιον φυλετικό τύπο ανήκει;

Ο Σωκράτης (470/469-399 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Ήταν Αθηναίος πολίτης, γιος λιθοξόου και ασχολήθηκε αρχικά με την τέχνη του πατέρα του. Στα 17 του γνώρισε τον φιλόσοφο Αρχέλαο, ο οποίος τον έπεισε να αφιερωθεί στη φιλοσοφία.

Αρχίζει να πηγαίνει στην αγορά και να μιλά για θέματα κοινωνικά, πολιτικά, ηθικά και θρησκευτικά. Απέκτησε οπαδούς, κυρίως νέους, παρότι δεν δίδασκε σε σχολή, αλλά σε τυχαία σημεία της αγοράς. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες ως Αθηναίος στρατιώτης.
Ουδέποτε ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτική, ενώ όταν του ζητήθηκε, αρνήθηκε να συμμετάσχει σε πολιτικές έριδες και να εκτελέσει αποφάσεις που έκρινε άδικες.

Η πολιτική του ιδεολογία είναι καθαρά αριστοκρατική, καθώς έλεγε στους συμπολίτες του που έβγαζαν βουλευτές και άλλους αξιωματούχους με κλήρο:...
"Γιατί δεν βγάζετε με κλήρο και πλοιάρχους, αρχιτέκτονες και άλλους τεχνίτες;". Επίσης, όταν ο Περικλής ήταν να εκφωνήσει τον Επιτάφιο έλεγε "Το δύσκολο δεν είναι να επαινείς τους Αθηναίους στους Αθηναίους, αλλά στους Λακεδιαμόνιους"! Επίσης, "Βασιλείς και άρχοντες δεν είναι αυτοί που κρατούν σκήπτρο ή εκλέχτηκαν από τoυς τυχόντες ή βγήκαν σε κλήρωση, αλλά αυτοί που ξέρουν να άρχουν". Ήταν δάσκαλος του Κριτία και του Αλκιβιάδη, ενώ οι σχέσεις του με αριστοκρατικούς κύκλους ήταν γνωστή.


To 399 π.Χ. και ενώ η δημοκρατία έχει επιστρέψει, οι δημοκρατικοί, ενοχλημένοι με τις αριστοκρατικές αντιλήψεις που διαδίδει ο Σωκράτης, τον σέρνουν σε δίκη. Η κατηγορία εναντίον του ήταν ότι δήθεν διαφθείρει τους νέους και ότι εισάγει νέους θεούς. Πράγματι, οι αριστοκρατικές απόψεις του Σωκράτη βρίσκουν πέραση στη νεολαία, ενώ πολλοί από τους μαθητές του είχαν καταλύσει προ ετών τη δημοκρατία. Ο Σωκράτης, γέρος πια, αντιμετωπίζει με περιφρόνηση τον δημοκρατικό όχλο, ο οποίος σε μια δίκη παρωδία, καταφέρνει και τον καταδικάζει σε θάνατο. Ο Σωκράτης πηγαίνει στη φυλακή, όπου πεθαίνει πίνοντας το κώνειο όπως προέβλεπε ο νόμος, παρότι θα μπορούσε να δραπετεύσει, αφού οι μαθητές του είχαν δωροδοκήσει τους φύλακες. Ο Σωκράτης είχε το ψυχικό σθένος και την μόρφωση να καταλάβει ότι με τον θάνατό του θα δικαιωθεί ιστορικά, παρά αν δραπέτευε κυνηγημένος και ζούσε λίγα χρόνια ακόμα. Όπως είπε "Οι κατήγοροί μου μπορούν να με σκοτώσουν, αλλά όχι να με βλάψουν". Ο ίδιος δεν άφησε γραπτά κείμενα, αλλά γνωρίζουμε πολλά πράγματα για τον βίο του από αναφορές άλλων και ειδικά των μαθητών του.

Ο Σωκράτης είχε αριστοκρατικές απόψεις, καθώς και πλήρη αντίληψη της έννοιας αρετή. Μπορεί οι απόψεις του να είναι πολύ μπροστά από τους σημερινούς ψευτοδιανοούμενους του εκφυλισμού, αλλά η διδασκαλία του Σωκράτη εμπίπτει σε μια παρακμιακή περίοδο της αρχαίας Ελλάδος. Μια σημαντική κριτική στον Σωκράτη έκανε ο Νίτσε, ο οποίος διαπίστωσε ότι με τον Σωκράτη σηματοδοτείται η παρακμή της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας, καθώς η φιλοσοφία απομακρύνεται από την φυσική φιλοσοφία των Προσωκρατικών φιλοσόφων και παρεκτρέπεται στην ηθικολογία. Δηλαδή, από τη μελέτη της φύσης και του σύμπαντος, η φιλοσοφία επικεντρώνεται σε ασαφείς έννοιες τύπου δικαιοσύνη, ελευθερία, ηθική, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στον κάθε σοφιστή να λέει τα δικά του. Δεν είναι τυχαίο ότι ο επίσης αριστοκρατικός Αριστοφάνης γελοιοποιεί τον Σωκράτη για τις διδασκαλίες του και τον αποκαλεί σοφιστή. Το ζήτημα μπορεί να τραβήξει σε μάκρος, εδώ όμως παρουσιάζονται μόνο όσα στοιχεία αρκούν για να περιγράψουμε το φυλετικό του προφίλ.

Ο τρόπος που συζητά ο Σωκράτης δείχνει μετριοφροσύνη, αλλά συχνά κάνει δηκτικές παρεμβάσεις ασκώντας έλεγχο στον συνομιλητή του. Η φράση του "καλύτερα να αδικείσαι, παρά να αδικείς" καθώς και το "ένα ξέρω, ότι δεν ξέρω τίποτα" δείχνει την νοοτροπία του.

Ο Σωκράτης ανήκει στον Αλπικό φυλετικό τύπο. Έχει κοντή, πλακουτσωτή μύτη, βλέφαρα βαριά, σαρκώδη χείλη. Ήταν κοντός και χαρακτηρίζονταν άσχημος, μοιάζοντας με σάτυρο. Ο Σωκράτης δεν έχει αριστοκρατική καταγωγή, όμως είναι Αθηναίος πολίτης, δηλαδή ανήκει στην ελάχιστη μειοψηφία των κατοίκων που έχει πολιτικά δικαιώματα. Συνεπώς διαπιστώνεται ότι Αλπικοί σαν τον Σωκράτη είχαν αποκτήσει δικαιώματα Αθηναίου πολίτη τον 5ο αιώνα π.Χ., πέρα από τις Μεσογειακές φυσιογνωμίες που αντιμετωπίζουμε διαρκώς σε αγάλματα, τοιχογραφίες και αγγεία.

Ως προς την συμπεριφορά του, εμφανίζει έντονα Αλπικά στοιχεία. Δεν προσέχει την εμφάνισή του, περπατά ξυπόλυτος και φορά ρούχα φθαρμένα. Δεν του αρέσουν τα ταξίδια και δεν γνώρισε ποτέ πολλά μέρη της Αττικής. Αδυνατεί να τα βγάλει πέρα με την κατά δεκαετίες νεαρότερη συζυγό του, ενώ μάλιστα τα παιδιά του έγιναν νωθρά και οκνηρά, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη. Ζει λιτά, είναι μετριόφρων, ενώ ο χαρακτήρας του δεν είναι πολύ ισχυρός, αφού συχνά τον κροροϊδεύουν ή τον κλωτσούν. Το ιδιαίτερα υψηλό μορφωτικό επίπεδό του είναι αυτό που τον κάνει σημαντικό, καθώς επηρεάζει πολλούς με τη φιλοσοφία του. Λόγω της μόρφωσής του, είχε επίγνωση ότι τα λίγα χρόνια ζωής που του απέμεναν δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία, ενώ με τον θάνατό του θα δικαιωθεί και θα νικήσει τους αντιπάλους του, μένοντας στην ιστορία.