Η γενειάδα ως φυλετικό γνώρισμα

Μια ενδιαφέρουσα μελέτη έκανε ο S. Wake σχετικά με τη γενειάδα στις διάφορες φυλές του κόσμου. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Revue d'Anthropologie το 1880.

Η γενειάδα ή η απουσία της δεν διέφυγε της προσοχής των ανά τον κόσμο περιηγητών. Ωστόσο δεν θεωρήθηκε τόσο σημαντικό στοιχείο όσο τα μαλλιά, καθώς η απουσία της μπορεί να οφείλεται στο ξύρισμα. Άλλωστε είναι γνωστό ότι όλοι οι λαοί, όσο πρωτόγονοι κι αν είναι, έχουν ανακαλύψει τεχνικές για να ξυρίζονται. O Δαρβίνος έγραφε ότι η γενειάδα είναι δευτερεύον σεξουαλικό χαρακτηριστικό και ότι "η ανάπτυξη της γενειάδας, των μαλλιών και της τριχοφυΐας του σώματος διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των ανθρωπίνων φυλών". Ο συγγραφέας κάνει μια εκτεταμένη βιβλιογραφική έρευνα περί των παρατηρήσεων των σημαντικότερων εθνολόγων και περιηγητών μέχρι την εποχή του ως προς το ζήτημα της γενειάδας.

Το κείμενο σαρώνει όλον τον πλανήτη και αναλύει τα χαρακτηριστικά της τριχοφυΐας στους διάφορους λαούς με πολλές λεπτομέρειες. Θα περιοριστούμε σε κάποιες γενικές παρατηρήσεις. Οι ιθαγενείς της Αμερικής και οι Ασιάτες στα βορειοανατολικά τείνουν να μην έχουν γενειάδα. Οι Οτεντότοι της νότιας Αφρικής έχουν ελάχιστη γενειάδα, αλλά αυξάνει στους μαύρους της νοτίου και κεντρικής Αφρικής. O ευρύτερος Ευρωπαϊκός χώρος...
χαρακτηρίζεται από έντονη γενειάδα. Οι φυλές με την περισσότερη τριχοφυΐα στο ανθρώπινο γένος είναι κατά Topinard οι Αϊνού, οι Αυστραλοί, οι Τασμανοί και οι Toda της Ινδίας. Έπονται οι κάτοικοι της Μέσης Ανατολής και της νοτίου Ευρώπης. Αντιθέτως οι νέγροι, ειδικά της δυτικής Αφρικής, έχουν ελάχιστη τριχοφυΐα, όπως και οι περισσότεροι μογγόλοι. Ωστόσο, υπάρχουν ανατολικές μογγολικές φυλές με αρκετή τριχοφυΐα. Ακόμα και στους ιθαγενείς της Αμερικής υπάρχουν φυλές με αρκετή τριχοφυΐα.

Σύμφωνα με τον Δαρβίνο, η γενειάδα ως δευτερεύον σεξουαλικό χαρακτηριστικό, μεταβάλλεται σχετικά γρήγορα. Είναι βέβαιο ότι ο πρόγονος του ανθρώπου είχε πλήρη τριχοφυΐα στο σώμα, η οποία μειώνεται σταδιακά μέσω επιλογής. Μάλιστα στο γυναικείο φύλο η τριχοφυΐα έχει σχεδόν εξαφανιστεί, ενώ στο ανδρικό διατηρείται ανά φυλή σε διάφορες ενδιάμεσες καταστάσεις. Μια ενδιαφέρουσα αντίθεση, καθαρά φυλετική, είναι η υπερβολική τριχοφυΐα των Αϊνού, σε σχέση με την μηδενική τριχοφυΐα κάποιων μογγόλων γειτόνων τους.

Είναι αδύνατο να γίνουν γενικεύσεις περί τριχοφυΐας λευκών, μαύρων και μογγόλων. Σε κάθε μία κατηγορία υπάρχουν φυλές με έντονη τριχοφυΐα και άλλες με ελάχιστη ή καθόλου. Φυλές γειτονικές διαφέρουν συχνά ως προς την γενειάδα, ενώ με τον κεφαλικό δείκτη και άλλα γνωρίσματα φαίνεται να μην υπάρχει συσχέτιση. Εντύπωση προκαλεί το γεγόνός ότι ούτε με τα μαλλιά φαίνεται να υπάρχει άμεση συχέτιση, καθώς παρατηρούναι όλοι οι συνδυασμοί ίσιων, κυματιστών, κατσαρών μαλλιών και έντονης ή αραιής γενειάδας. Γεγονός που σημαίνει ότι η γενειάδα αποτελεί αυτόνομο γνώρισμα που διαφέρει από φυλή σε φυλή, όπως όλα τα υπόλοιπα φυλετικά χαρακτηριστικά.

Στον Ευρωπαϊκό χώρο που ενδιαφέρει περισσότερο, υπάρχει πάντοτε τριχοφυΐα και ισχύουν τα εξής γνωρίσματα κατά μέσο όρο:
Οι Αλπικοί έχουν την περισσότερη τριχοφυΐα σε σώμα και πρόσωπο.
Οι Μεσογειακοί έχουν αρκετή τριχοφυΐα στο σώμα και έντονη στο πρόσωπο.
Οι Διναρικοί έχουν μέτρια τριχοφυΐα.
Οι Κρομανοειδείς έχουν μέτρια τριχοφυΐα.
Οι Νορδικοί έχουν λίγη τριχοφυΐα στο σώμα και περισσότερη στο πρόσωπο.
Οι Βαλτικοί έχουν λίγη τριχοφυΐα.
Αν θεωρήσουμε και τους Αρμενοειδείς, υπερβαίνουν ελαφρά τους Αλπικούς σε τριχοφυΐα σώματος και πρόσωπου.

Λαμβάνοντας υπόψη την φυλετική σύνθεση των διαφόρων λαών της Ευρώπης, μπορεί να κατανοήσει κανείς για ποιον λόγο οι βόρειες χώρες θεωρούνται "άτριχες", ενώ νοτιότερες ως "τριχωτές". Έτσι εξηγείται για ποιον λόγο σχηματίζονται διφορούμενες απόψεις περί τριχοφυΐας ενός λαού, ανάλογα με τους φυλετικούς τύπους που συναντά ο κάθε παρατηρητής. Εν τω μεταξύ οι μίξεις περιπλέκουν την κατάσταση.

Αναρωτηθείτε: Η Ελλάδα είναι "τριχωτή" ή "άτριχη"; Βρείτε φωτογραφίες και ταξινομήστε τους εικονιζόμενους φυλετικά. Σε ποιον τύπο ανήκουν οι τριχωτοί και οι άτριχοι;