Φυλή και εκπαίδευση

Η εκπαίδευση αποτελεί έναν καθρέπτη της κοινωνίας. Κάθε άνθρωπος, ανάλογα με τη φύση του, θα παρουσιάσει αντίστοιχο χαρακτήρα και ικανότητες όταν θα βρεθεί εντός της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Carlos Closson, μελέτησε τη σχέση μεταξύ ανθρωπολογικών γνωρισμάτων και μορφωτικού επιπέδου στη μελέτη του "The Pedagogical Significance of the Cephalic Index", που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Journal of Political Economy. Εξετάζει τον κεφαλικό δείκτη σε σχέση με το μορφωτικό επίπεδο και την συνεπακόλουθη θέση στην κοινωνία. Η μελέτη εντάσσεται στα πλαίσια της ανθρωποκοινωνιολογίας, του επιστημονικού κλάδου που ίδρυσε ο Γάλλος ανθρωπολόγος Georges Vacher de Lapouge με σκοπό τη μελέτη των κοινωνικών φαινομένων υπό το πρίσμα της φυσικής ανθρωπολογίας.

Αρχικά, ο Closson εξηγεί τη σημασία που έχει η κοινωνιολογική ανάλυση με βάση τα ανθρωπολογικά ευρήματα. Οι κοινωνικές συμπεριφορές εξαρτώνται...
σημαντικά από τον φυλετικό παράγοντα. Αναλύεται η μελέτη του Henri Muffang στο Saint-Brieuc της Βρετάνης, στην οποία δίνονται στοιχεία για τον κεφαλικό δείκτη για τους κατοίκους της πόλης έναντι αυτών της επαρχίας, καθώς και για τους μαθητές στα σχολεία της περιοχής. Οι κάτοικοι της πόλης έχουν μέσο κεφαλικό δείκτη 84,74 ενώ της γειτονικής επαρχίας 85,49. Εκατό μαθητές της πόλης έχουν κεφαλικό δείκτη 82,34. Πιο λεπτομερώς, οι μαθητές κλασικών σχολείων με καταγωγή κυρίως από την πόλη έχουν μέσο κεφαλικό δείκτη 82,17 ενώ οι έγκλειστοι που έχουν καταγωγή από την επαρχία έχουν 83,01.

Πιο αναλυτικός πίνακας, δίνει το ποσοστό των δολιχοκέφαλων και βραχυκέφαλων για κάθε μία από τις παρακάτω κατηγορίες: χωρικοί, μαθητές πόλης, μαθητές γενικών σχολείων, μαθητές κλασικού λυκείου, μαθητές σχολείου St. Charles που προτιμάται από τα ανώτερα στρώματα και μαθητές μοντέρνου λυκείου.

Ο πίνακας δείχνει αυξανόμενο ποσοστό δολιχοκέφαλων όσο πάμε από τους χωρικούς προς το υψηλό επίπεδο μόρφωσης. Ο Closson διαπιστώνει ότι διαμορφώνεται μια κοινωνική διαστρωμάτωση, όπου οι πιο δολιχοκέφαλοι τείνουν να αποκτούν υψηλότερες κοινωνικές θέσεις και αυτό αποτυπώνεται ήδη από την εκπαίδευση. Δέκα τεχνίτες έχουν μέσο κεφαλικό δείκτη 84,21 και δέκα εργάτες δείκτη 85,62. Αντιθέτως, δέκα γιοι συμβολαιογράφων και δέκα γιοι ιατρών έχουν μέσο κεφαλικό δείκτη 82,70 και 81,48 αντίστοιχα.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα τείνουν να έχουν χαμηλότερο κεφαλικό δείκτη. Να σημειώσουμε ότι στην περιοχή της Γαλλίας που εξετάστηκε, οι φυλετικοί τύποι που εντοπίζονται είναι κατά βάση ο Αλπικός και ο Νορδικός (μάλλον Ατλαντοειδής στη Βρετάνη). Συνεπώς η σύγκριση εμμέσως γίνεται μεταξύ των δύο αυτών στοιχείων. Αν η μελέτη γίνονται σε άλλη χώρα, οι φυλετικοί τύποι που θα συγκρίνονταν θα ήταν διαφορετικοί. Από την πλευρά μας, να πούμε αντίστοιχη μελέτη έχει αξία να πραγματοποιηθεί και στην Ελλάδα, ακόμα και με τυπολογικά κριτήρια, ώστε να φανούν οι διαφορές στην ψυχοσύνθεση, στο μορφωτικό επίπεδο και στην κοινωνική θέση μεταξύ των διαφόρων φυλετικών στοιχείων της χώρας. Τα αποτελέσματα θα ήταν άκρως ενδιαφέροντα.

Οι ανθρωποκοινωνιολογικές μελέτες υποδεικνύουν τα φυλετικά αίτια της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, τα οποία πρώτος είχε επισημάνει ο Lapouge. Αν και η πρώτη φορά που διαπιστώθηκε η συσχέτιση μορφωτικού επιπέδου και κεφαλικού δείκτη ήταν από τις μελέτες του Durand de Gros στο Rodez της Γαλλίας, όπου βρέθηκε ότι οι μορφωμένες τάξεις έχουν μέσο κεφαλικό δείκτη 82,90 ενώ οι αμόρφωτες 83,89. Οφείλουμε να πούμε ότι υπάρχουν κάποιες τάσεις, ειδικά όταν υπάρχουν διακριτοί φυλετικοί τύποι. Ωστόσο, σε περιπτώσεις έντονης μίξης, όπως στη νότια Γερμανία και τις μελέτες του Ammon στα σχολεία της Καρλσρούης, η τάση παραμένει, όμως γίνεται ανεπαίσθητη.

Η μελέτη του Muffang έδειξε και κάτι άλλο. Ότι υπάρχει υψηλότερο ποσοστό δολιχοκέφαλων στο μοντέρνο λύκειο, που έχει περισσότερο θετικά-τεχνολογικά μαθήματα, παρά στο κλασικό λύκειο, που έχει περισσότερο θεωρητικά μαθήματα. O Muffang και ο Lapouge το εξηγούν βάσει της διαφορετικής ψυχοσύνθεσης μεταξύ Αλπικών και Νορδικών/Ατλαντοειδών. Οι βραχυκέφαλοι είναι πιο προσαρμοσμένοι στη ρουτίνα, βάσει της ψυχικής τους ιδιοσυστασίας. Είναι συντηρητικοί, με την αλλαγή να τους προκαλεί ανησυχία. Είναι εκ φύσεως υπομονετικοί, προσαρμόζονται στην αποστήθιση και μελετούν με επιμονή, δημιουργώντας σπανίως καινοτόμες ιδέες. Από την άλλη, οι δολιχοκέφαλοι ενοχλούνται από την υπερβολική σχολαστικότητα και την ανάγκη αποστήθισης, προτιμώντας τα πιο εφαρμοσμένα μαθήματα, που βρίσκονται πιο κοντά στα σύγχρονα ζητήματα της ζωής και της σκέψης.

Ο Closson καταλήγει αναφερόμενος σε μία από τις βασικές λειτουργίες της εκπαίδευσης, που συχνά παραβλέπεται. Εκτός από την παροχή γνωστικών εφοδίων στους νέους, η εκπαίδευση αποτελεί έναν πολύ σημαντικό μηχανισμό επιλογής, που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την μετέπειτα κοινωνική θέση κάθε ατόμου. Το συμπέρασμα είναι ότι η εκπαίδευση θα πρέπει να έχει δομηθεί με τέτοιον τρόπο, εισάγοντας αυστηρές διαδικασίες επιλογής, ώστε στα ανώτερα στρώματα να ανελίσσεται εκείνος ο τύπος του ανθρώπου που θα μπορεί να προσφέρει στην κοινωνία τα μέγιστα.