Οι τρεις σωματότυποι στον άνθρωπο

Το δημοφιλέστερο σχήμα ταξινόμησης της ανθρώπινης σωματοδομής είναι αυτό του διαχωρισμού σε ενδομορφικούς, μεσομορφικούς και εξωμορφικούς σωματότυπους, η επικράτηση του οποίου οφείλεται στο έργο του Αμερικανού ψυχολόγου William Sheldon. Όμως η διάκριση αυτή είναι μια πρώτη προσέγγιση, καθώς η δομή του σώματος περιέχει πολυάριθμες μορφολογικές παραμέτρους για να καθίσταται η ταξινόμηση τόσο ευδιάκριτη. Τη μελέτη του ανθρώπινου σωματότυπου σε βάθος πραγματοποίησαν οι A.K. Bullen και H.L. Hardy που δημοσιεύτηκε με τίτλο "Analysis of body build photographs of 175 college women three text figures and three plates" στο περιοδικό American Journal of Physical Anthropology. Εξετάζονται όλα τα γνωρίσματα του ανθρωπίνου σώματος και η σύνδεσή τους με τους σωματότυπους.

Οι δύο ερευνήτριες εξέτασαν τη σωματοδομή 175 φοιτητριών στη Μασαχουσέττη των ΗΠΑ. Το σώμα χωρίστηκε...
σε πέντε μέρη: κεφάλι, θώρακας, άνω άκρα, κοιλιά-στομάχι, κάτω άκρα. Για κάθε ένα από τα μέρη αυτά, ορίστηκαν επτά επιμέρους γνωρίσματα, τα οποία ανάλογα με τη μορφή τους, αντιστοιχούν σε ενδομορφικό, μεσομορφικό και εξωμορφικό σωματότυπο. Στο κεφάλι, τα επτά γνωρίσματα έχουν να κάνουν με τη μορφή του κρανίου, τα κόκκαλα και τους μαλακούς ιστούς του προσώπου, τα οστά της κλείδας και τον λαιμό. Ένας πλήρως ενδομορφικός αναμένεται να έχει μεγάλο σφαιρικό κρανίο, εμφανείς μαλακούς ιστούς στο πρόσωπο, χωρίς γωνίες και με πατημένη μύτη ή σαρκώδη χείλη, κλείδα μη έντονα εμφανή και κοντό λαιμό. Ένας πλήρως μεσομορφικός αναμένεται να έχει κρανίο τραχύ, πρόσωπο μυώδες και γωνιώδες με αδρά γνωρίσματα, με ισχυρή κλείδα, σχηματίζοντας τραπέζιο μαζί με τον λαιμό. Ένας πλήρως εξωμορφικός έχει μικρό και ελαφρύ κεφάλι, λεπτό πρόσωπο με ελφαριά κόκκαλα, ντελικάτα γνωρίσματα, εμφανή κλείδα και μακρύ λαιμό.

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει αυτήν την ταξινόμηση για το μέρος Ι του σώματος, δηλαδή το κεφάλι.

Αντίστοιχα ορίζονται σημεία και για τα υπόλοιπα μέρη του σώματος [ΙΙ, ΙΙΙ, IV, V]. Για παράδειγμα, ένας πλήρως ενδομορφικός έχει αρκετό λίπος στον κορμό, ευρύ θώρακα, εμφανή κοιλιά, με τους ώμους ψηλά, μικρά και μαλακά άκρα, κτλ. Ένας πλήρως μεσομορφικός έχει μυώδες σώμα, αθλητικό θώρακα, ισχυρούς ώμους, ισχυρά και τραχειά άκρα, κτλ. Ένας πλήρως εξωμορφικός έχει ελαφριά σωματοδομή, με λίγους μακρόστενους μύες, στενό θώρακα, ελάχιστο λίπος, στενούς ώμους, λεπτά άκρα, κτλ.

Συνολικά τα γνωρίσματα προς εξέταση είναι επτά ανά περιοχή, δηλαδή σύνολο 35. Αυτά τα 35 γνωρίσματα ταξινομούνται ανά κατηγορία σωματότυπου, διαιρούνται δια του πέντε με στρογγυλοποίηση και κάθε άτομο χαρακτηρίζεται από τρεις αριθμούς που αντιστοιχούν στο πόσο ενδο/μεσο/εξω-μορφικός είναι ο σωματότυπος. Αν ένα γνώρισμα βρίσκεται ενδιάμεσα, τότε δίνεται βαθμός και στις δύο κατηγορίες, έτσι οι συνολικοί βαθμοί υπερβαίνουν τους 35. Ένα παράδειγμα δίνεται παρακάτω.

Το δείγμα ταξινομήθηκε βάσει του παραπάνω συστήματος βαθμολογίας. Ο πίνακας κατανομής δείχνει ότι οι περισσότερες γυναίκες ήταν εξωμορφικές, έπονται οι ενδομορφικές και αρκετά κοντά οι μεσομορφικές. Σε δείγμα λευκών των ΗΠΑ, τα γνωρίσματα που αντιστοιχούν σε ενδομορφικούς υποδεικνύουν ξεκάθαρα στον Αλπικό τύπο. Το σχήμα του κεφαλιού υποδηλώνει βραχυκεφαλία, οι εμφανείς μαλακοί ιστοί στο πρόσωπο και το αρκετό λίπος στο σώμα, κτλ είναι τυπικά γνωρίσματα του Αλπικού τύπου. Τα γνωρίσματα που αντιστοιχούν σε μεσομορφικούς, φωτογραφίζουν τον Κρομανοειδή τύπο, με τα ισχυρά κόκκαλα, τα γωνιώδη γνωρίσματα, το μυώδες σώμα, κτλ. Τα γνωρίσματα που αντιστοιχούν σε εξωμορφικούς υποδεικνύουν Νορδικούς/Ατλαντοειδείς/Μεσογειακούς, με λεπτά άκρα, ντελικάτα γνωρίσματα στο πρόσωπο, κτλ.

Η ταξινόμηση των φοιτητριών δείχνει εμμέσως ότι σε γενικές γραμμές οι περισσότερες είναι Νορδικές/Ατλαντοειδείς/Μεσογειακές, έπονται οι Αλπικές και τέλος οι Κρομανοειδείς. Φαίνεται ότι στην ανώτερη μόρφωση οι Κρομανοειδείς είναι πολύ λιγότερες από το ποσοστό τους στον γενικό πληθυσμό, όπου κατέχουν την απόλυτη πλειοψηφία. Αντιθέτως οι Νορδικές/Ατλαντοειδείς/Μεσογειακές υπερεκπροσωπούνται στην ανώτατη εκπαίδευση, αποτελώντας μάλιστα την πλειοψηφία, παρότι μειοψηφία στον γενικό πληθυσμό. Οι Αλπικές επίσης υπερεκπροσωπούνται. Όσοι γνωρίζουν τα ψυχικά γνωρίσματα των φυλετικών τύπων, μπορεί να διακρίνει ότι οι πνευματικές ικανότητες των Νορδικών/Ατλαντοειδών/Μεσογειακών και των Αλπικών είναι σημαντικές, κάτι που τους επιτρέπει να επιδιώκουν την ανώτερη εκπαίδευση, σε αντίθεση με τον μέσο Κρομανοειδή που δεν διαθέτει αντίστοιχες ικανότητες.

Συμπερασματικά, οι τρεις σωματότυποι στον άνθρωπο ανάγονται σε επιμέρους γνωρίσματα τα οποία διαφέρουν σε κάθε κατηγορία. Η ταξινόμηση μπορεί να γίνει με ένα αριθμητικό σύστημα, που προσδιορίζει προς ποιον σωματότυπο τείνει το άτομο. Τα γνωρίσματα που συνθέτουν τον σωματότυπο είναι στενά συνδεδεμένα με τον φυλετικό τύπο, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη συνδυαστικά.

Ακολουθούν φωτογραφίες από τους τρεις διαφορετικούς σωματότυπους.

Ενδομορφική (6-2-2)

Μεσομορφική (2-6,5-1)

Εξωμορφική (1-2-7)