Οι Αρχαίοι Έλληνες μέσα από τις προτομές τους

Μια σημαντική πηγή για να εκτιμήσουμε τους φυλετικούς τύπους της αρχαίας Ελλάδας είναι οι προτομές της αρχαίας γλυπτικής. Οι απεικονιζόμενοι στις προτομές είναι γνωστά πρόσωπα από την αρχαιοελληνική γραμματεία, συνεπώς γνωρίζουμε πολλές πληροφορίες για την δράση και την καταγωγή  καθενός. Η τελειότητα της γλυπτικής έκανε τις απεικονίσεις πλήρως ρεαλιστικές, συνεπώς οι ανθρωπολόγοι μπορούν να βασιστούν σε αυτές. Θα δούμε προσωπικότητες της αρχαίας Ελλάδας, την καταγωγή τους και θα βγάλουμε συμπεράσματα.

Ξεκινήστε την περιήγηση...

Σαπφώ, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας της Λέσβου - Μεσογειακή

Μεσοπρόσωπη, δολιχοκέφαλη, με ίσια μύτη, σαρκώδη χείλη, ανοιχτά βλέφαρα, χωρίς γωνίες, σγουρά μαλλιά.


Ανακρέων, γόνος Ιωνικής αριστοκρατίας - Μεσογειακός

Σχετικά λεπτοπρόσωπος, δολιχοκέφαλος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, σαρκώδη χείλη, χωρίς γωνίες, σγουρά μαλλιά.


Θαλής, από τη Μίλητο, γόνος αριστοκρατών - Μεσογειακός

Λεπτοπρόσωπος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, χωρίς γωνίες, κυματιστά μαλλιά.


Πυθαγόρας, από την Σάμο - Μεσογειακός

Λεπτοπρόσωπος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, χωρίς γωνίες, κυματιστά μαλλιά.


Ηράκλειτος, γόνος της βασιλικής οικογένειας της Εφέσου - Μεσογειακός, με πιθανή Διναρικότητα

Λεπτοπρόσωπος, δολιχοκέφαλος, με ίσια προς κυρτή μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, σαρκώδη χείλη, χωρίς γωνίες, σγουρά μαλλιά.


Σόλων, γόνος αριστοκρατικής Αθηναϊκής οικογένειας - Μεσογειακός

Λεπτοπρόσωπος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, χωρίς γωνίες, κυματιστά μαλλιά.


Αλκαίος, γόνος Αιολικής αριστοκρατίας - Μεσογειακός

Λεπτοπρόσωπος, δολιχοκέφαλος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, πιεσμένα ζυγωματικά, σγουρά μαλλιά.


Περίανδρος, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας της Κορίνθου - Μεσογειακός

Μεσοπρόσωπος, σχετικά δολιχοκέφαλος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, σαρκώδη χείλη, χωρίς γωνίες, σγουρά μαλλιά.


Παυσανίας, γόνος της βασιλικής οικογένειας των Αγιαδών της Σπάρτης - Μεσογειακός-Κρομανοειδής

Λεπτοπρόσωπος, δολιχοκέφαλος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, σαρκώδη χείλη, με εμφανείς γωνίες, κυματιστά μαλλιά.


Μιλτιάδης, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας των Αθηνών - Αλπικός, με πιθανή Μεσογειακότητα

Μεσοπρόσωπος, βραχυκέφαλος σίγουρα λόγω και του πλατιού κρανίου του, με ίσια μύτη, σχετικά ανοιχτά βλέφαρα, χωρίς γωνίες, σγουρά μαλλιά.


Περικλής, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας των Αθηνών - Μεσογειακός

Λεπτοπρόσωπος, δολιχοκέφαλος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, σαρκώδη χείλη, χωρίς γωνίες, σγουρά μαλλιά.


Αισχύλος, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας από την Ελευσίνα - Μεσογειακός

Λεπτοπρόσωπος, δολιχοκέφαλος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, χωρίς γωνίες, σγουρά μαλλιά.


Ευριπίδης, γόνος πλούσιας οικογένειας από την Σαλαμίνα - Διναρικός

Λεπτοπρόσωπος, με κυρτή μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, χωρίς γωνίες, ελαφρώς κυματιστά μαλλιά.


Ηρόδοτος, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας από την Καρία - Μεσογειακός, πιθανή Αλπικότητα.

Λεπτοπρόσωπος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, σαρκώδη χείλη, χωρίς γωνίες, ελαφρώς κυματιστά μαλλιά.


Θουκυδίδης, γόνος αριστοκρατικών γονέων εξ Αθηνών και Θράκης - Μεσογειακός

Σχετικά λεπτοπρόσωπος, δολιχοκέφαλος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, σαρκώδη χείλη, χωρίς γωνίες, κυματιστά μαλλιά.


Ξενοφών, γόνος μικρότερης αριστοκρατικής οικογένειας - Μεσογειακός, με πιθανή Αλπικότητα

Μεσοπρόσωπος, σχετικά δολιχοκέφαλος, με ίσια αλλά κοντή μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, σαρκώδη χείλη, σγουρά μαλλιά.


Δημοσθένης, γόνος πλούσιας οικογένειας των Αθηνών - Κρομανοειδής, με πιθανή Μεσογειακότητα ή Διναρικότητα

Σχετικά λεπτοπρόσωπος, δολιχοκέφαλος, με ίσια μύτη, μάτια βαθιά τοποθετημένα, λεπτά χείλη, με εμφανείς γωνίες, κυματιστά μαλλιά.


Πλάτων, γόνος πρώην βασιλικής οικογένειας των Αθηνών - Αλπικός, με πιθανή Μεσογειακότητα

Ευρυπρόσωπος, με ίσια σχετικά κοκντή μύτη, ανοιχτά όμως βλέφαρα, σαρκώδη χείλη, χωρίς έντονες γωνίες, κυματιστά μαλλιά.


Αριστοτέλης, από τη Μακεδονία - Διναρικός-Μεσογειακός

Σχετικά λεπτοπρόσωπος, λόγω πλάτους κρανίου τείνει βραχυκέφαλος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, χωρίς γωνίες.


Σωκράτης, από την Αθήνα, με γονείς τεχνίτη και μαία - Αλπικός

Ευρυπρόσωπος, με ίσια πολύ κοντή μύτη, βαριά βλέφαρα, σαρκώδη χείλη.


Αρχίλοχος, γόνος αριστοκράτη άνδρα εκ Πάρου και σκλάβας - Μεσογειακός-Κρομανοειδής

Λεπτοπρόσωπος, δολιχοκέφαλος, με ίσια μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, βαθιά τοποθετημένα μάτια, εμφανή ζυγωματικά, πολύ σγουρά μαλλιά.



Χρύσιππος, από την Κιλικία - πιθανόν Διναρικός-Μεσογειακός

Λεπτοπρόσωπος, δολιχοκέφαλος, με ίσια προς κυρτή μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, χωρίς γωνίες.

Και μερικοί διαφορετικοί:

Αίσωπος, σκλάβος εξ Ανατολής - αν και μεταγενέστερη η γλυπτή αναπαράσταση, δεν αποκλείεται Αρμενοειδής βάσει και της αγγειογραφίας.

Περιγράφεται ως κακάσχημος. Από την αναπαράσταση του αγγείου και το μεταγενέστερο γλυπτό, μάλλον τείνει μεσοπρόσωπος, με κυρτή μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, χωρίς γωνίες.

Ζήνων ο Κιτιεύς, Φοίνικας εκ καταγωγής - πιθανότατα Οριενταλικός

Περιγράφεται στις πηγές ως "Φοινικίδιον". Πολύ λεπτοπρόσωπος, δολιχοκέφαλος, με ίσια προς κυρτή μύτη, ανοιχτά βλέφαρα, μάτια κοντά τοποθετημένα, σαρκώδη χείλη, χωρίς έντονες γωνίες, κυματιστά μαλλιά.

Μέμνων, από την Αιθιοπία, προστατευόμενος του Ηρώδη Αττικού - Αιθιοπικός

Πολύ λεπτοπρόσωπος, με πλατιά μύτη, πολύ ανοιχτά βλέφαρα, μάτια μακριά τοποθετημένα, έντονα σαρκώδη χείλη, χωρίς έντονες γωνίες, κατσαρά μαλλιά.


Η παραπάνω ανάλυση αφορά κυρίως στο διάστημα 600-300 π.Χ. Οι περισσότεροι είναι Μεσογειακοί, ενώ μαζί τους βρίσκονται κάποιοι Αλπικοί, Κρομανοειδείς και Διναρικοί. Δηλαδή προκύπτουν πάνω κάτω οι ίδιοι φυλετικοί τύποι που βρίσκονται στους σημερινούς Έλληνες, αλλά με διαφορετικά ποσοστά ο κάθε τύπος.

Ξενοφάνης, Μεσογειακός

Από τις παραπάνω προτομές προκύπτει ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν σε μεγάλο βαθμό Μεσογειακοί, αλλά ίσως αυτό να ίσχυε μόνο στις αριστοκρατικές τάξεις. Γι' αυτό το λόγο είναι δύσκολο να βγουν ασφαλή συμπεράσματα για όλον τον πληθυσμό της αρχαίας Ελλάδας. Ωστόσο, φαίνεται ότι στις αριστοκρατικές τάξεις ενώ αρχικά βρίσκονταν κυρίως Μεσογειακοί, σταδιακά και ιδιαίτερα στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. αρχίζουν και εμφανίζονται και άλλοι τύποι. Οι διαρκείς αδελφοκτόνοι πόλεμοι, με αποκορύφωμα τον Πελοποννησιακό πόλεμο αφαίρεσε πολύτιμο αίμα από τον Ελληνισμό και την Ελληνική αριστοκρατία. Ενώ στην αρχή οι Μεσογειακοί επικρατούν στις τέχνες, στα γράμματα, ειδικά στους προσωκρατικούς, όπως ο εικονιζόμενος Ξενοφάνης, αργότερα αρχίζουν και εμφανίζονται μορφές όπως Σωκράτης, Πλάτων, Αριστοτέλης που είναι βραχυκέφαλοι.

Υπάρχουν ακόμα πολλές μορφές της αρχαίας Ελλάδας που δεν συμπεριελήφθησαν. Η γενική τάση ωστόσο είναι εμφανής. Οι Μεσογειακοί αποτελούσαν τον κορμό της αρχαίας Ελληνικής αριστοκρατίας, με εξαιρετικές επιδόσεις στην πολιτική, στον στρατό, στις τέχνες και τα γράμματα. Σταδιακά εμφανίζουν σημαντικές φυσιογνωμίες και άλλοι φυλετικοί τύποι, οι οποίοι σίγουρα υπήρχαν και αυτοί στον Ελλαδικό χώρο και πιθανότατα αναδείχτηκαν λόγω μείωσης των Μεσογειακών μετά από τους διαρκείς εμφυλίους πολέμους, που έληξαν με την Μακεδονική κατάκτηση.