Οι θεμελιώδεις νόμοι της ανθρωποκοινωνιολογίας

Τα κοινωνικά φαινόμενα επηρεάζονται σε βαθύτερο επίπεδο από την φυλετική σύσταση του πληθυσμού. Κι ενώ διαισθητικά οι περισσότεροι το αντιλαμβάνονται, αναλυτικά στοιχεία για την σύνδεση κοινωνικών συμπεριφορών και φυλής άρχισαν να συσσωρεύονται με την ανάπτυξη της επιστήμης της φυσικής ανθρωπολογίας. Ενδεικτική προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η δημοσίευση του Αμερικανού κοινωνιολόγου Carlos Closson, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Journal of Political Economy, υπό τον τίτλο "The Fundamental Laws of Anthropology". Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο του Georges Vacher de Lapouge με τίτλο Les sélections sociales και αναλύει τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης της κοινωνιολογίας υπό το πρίσμα της φυσικής ανθρωπολογίας.

Η ανθρωπολογία είναι προορισμένη να φέρει μια επανάσταση στις πολιτικές και κοινωνικές επιστήμες. Παρότι τα κοινωνικά φαινόμενα καθορίζονται από συγκεκριμένους νόμους, αυτοί οι νόμοι δεν έχουν γίνει ακόμη αντιληπτοί από τους θεωρητικούς και τους μελετητές, σε βαθμό που η ίδια η επιστήμη της κοινωνιολογίας...
και οι απόψεις που διατυπώνονται να προκαλούν σκεπτικισμό ή ακόμη και να γίνονται περίγελος. Η εφαρμογή της ανθρωπολογίας για την μελέτη της κοινωνίας υπόσχεται σημαντικά αποτελέσματα. Παρέχει μια επιστημονική εξήγηση της ιστορικής διαδρομής των πολιτισμών, δείχνοντας ότι αυτή εξαρτάται από τις βιολογικές διαδικασίες.

Ο πρώτος μελετητής που διέκρινε το βιολογικό υπόβαθρο των κοινωνικών φαινομένων ήταν ο Arthur de Gobineau. Το έργο του ανέδειξε την σημασία του φυλετικού παράγοντα στην διαμόρφωση του χαρακτήρα, του πολιτισμού και της ιστορικής διαδρομής των εθνών. Η σπίθα ήταν αρκετή, ώστε να ανάψει η φλόγα της επιστημονικής αναζήτησης. Σε επίπεδο ανθρωπομετρίας, πρώτος ο Durand de Gros εντόπισε την διαφορά στον κεφαλικό δείκτη μεταξύ του αστικού και αγροτικού πληθυσμού στην επαρχία Aveyron της Γαλλίας. Παρόμοια αποτελέσματα βρήκε ο Calori στην Ιταλία, ενώ ο Jacoby επεσήμανε ότι οι πόλεις ελκύουν τα ικανότερα άτομα, αλλά δεν μελέτησε το ζήτημα από φυλετικής άποψης. Η μελέτη της κοινωνιολογίας υπό το πρίσμα της ανθρωπολογίας, οδήγησε στην δημιουργία του κλάδου της ανθρωποκοινωνιολογίας από τον Georges Vacher de Lapouge. Ισχυρή επιρροή άσκησαν και οι μελέτες του Otto Ammon στη Βάδη.

Ο Lapouge προσπάθησε να διατυπώσει τους θεμελιώδεις νόμους της ανθρωποκοινωνιολογίας, βάσει των μελετών του. Οι βασικοί φυλετικοί τύποι που μελέτησε είναι ο ξανθός δολιχοκέφαλος Νορδικός, που κατοικεί κυρίως στην βόρεια Ευρώπη και ο καστανός βραχυκέφαλος Αλπικός τύπος που κατοικεί κυρίως στην κεντρική Ευρώπη, ενώ αναγνώριζε ότι στη νότια Ευρώπη κατοικούν οι καστανοί δολιχοκέφαλοι Μεσογειακοί. Επειδή ο Lapouge μελέτησε την κεντρική Ευρώπη, οι νόμοι στους οποίους κατέληξε αναφέρονται στη συγκριτική μελέτη της συμπεριφοράς του Νορδικού και του Αλπικού τύπου.

Νόμος της κατανομής του πλούτου: Σε χώρες που κατοικούνται από Νορδικούς και Αλπικούς, οι πρώτοι κατέχουν περισσότερα σε σχέση με το μερίδιο που τους αντιστοιχεί αναλογικά.

Ο παρακάτω πίνακας δίνει τους φόρους και τα κρατικά έσοδα συγκριτικά από τα 20 πιο δολιχοκέφαλα και τα 20 πιο βραχυκέφαλα διαμερίσματα της Γαλλίας.

 
Τα πιο δολιχοκέφαλα διαμερίσματα είναι πιο πυκνοκατοικημένα, πιο πλούσια, πιο δραστήρια, με περισσότερη ιδιοκτησία, ισχυρή βιομηχανία, ανθηρό εμπόριο, που οδηγούν σε υψηλότερους οικονομικούς δείκτες. Τα στοιχεία δείχνουν τις υψηλότερες ικανότητες των Νορδικών στην οικονομική ανάπτυξη. Στην βόρεια Ιταλία, οι πιο δολιχοκεφάλες επαρχίες δίνουν περισσότερους φόρους από ότι οι πιο βραχυκέφαλες επαρχίες. Στη νότια Ιταλία, τα πράγματα είναι αντίστροφα. Η μελέτη υποδεικνύει ότι στα βόρεια, όπου υπάρχουν Νορδικοί η οικονομία βελτιώνεται, ενώ στη νότια Ιταλία, οι δολιχοκέφαλοι που είναι Μεσογειακοί ή εξωευρωπαϊκά στοιχεία, έχουν μικρότερη φοροδοτική δυνατότητα. Βέβαια, οι διαφορές δεν είναι μεγάλες, λόγω της έντονης μίξης. Επίσης, οι βραχυκέφαλοι στην Ιταλία, όπως και στη Γαλλία, έχουν μεγαλύτερη ιδιοκτησία γης, δηλαδή είναι περισσότερο προσκολλημένοι στη γη. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι σε έντονα Νορδικές χώρες, όπως ΗΠΑ, Αγγλία, Ολλανδία, κτλ. η οικονομία είναι ισχυρή.

Νόμος του υψομέτρου: Σε περιοχές που κατοικούν μαζί Νορδικοί και Αλπικοί, οι πρώτοι συγκεντρώνονται στα χαμηλότερα υψόμετρα.

Η ζώνη όπου κατοικεί ο Νορδικός τύπος αντιστοιχεί περίπου στην υψομετρικά χαμηλή ζώνη γύρω από τη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική Θάλασσα. Στη Γαλλία και στην Αυστρία, εντοπίζεται κυρίως στις πεδινές και παραποτάμιες ζώνες. Οι Αλπικοί κατοικούν στο κέντρο της Ευρώπης, με τον πυρήνα τους να βρίσκεται στις ορεινές περιοχές. Στη Γαλλία η βραχυκεφαλία κυριαρχεί όσο το υψόμετρο μεγαλώνει. Στις κοιλάδες των ποταμών, ο κεφαλικός δείκτης πέφτει, ενώ στις γειτονικές ορεινές περιοχές αυξάνεται αμέσως. Παρόμοια αποτελέσματα βρήκε ο Ridolfo Livi στην βόρεια Ιταλία. Σε κάποιες χώρες, όπως Αγγλία ή Ισπανία, ο νόμος δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί, λόγω του ότι δεν υπάρχουν βραχυκέφαλοι.

Νόμος της συγκέντρωσης στις πόλεις: Οι σημαντικότερες πόλεις βρίσκονται σχεδόν πάντοτε στις δολιχοκέφαλες περιοχές, ή στο λιγότερο βραχυκέφαλο τμήμα των βραχυκέφαλων περιοχών.

Ο νόμος αυτός ισχύει σχεδόν για όλες τις μεγάλες πόλεις της Γαλλίας. Στο Βέλγιο και στην Γερμανία τα μεγάλα αστικά κέντρα ακολουθούν τον νόμο αυτό. Το ίδιο ισχύει στη Βιέννη, καθώς και στις περισσότερες πόλεις της βόρειας Ιταλίας. Σχετίζεται άμεσα με τον επόμενο νόμο.

Νόμος του κεφαλικού δείκτη στα αστικά κέντρα: Ο κεφαλικός δείκτης στα αστικά κέντρα είναι χαμηλότερος από αυτόν των γειτονικών αγροτικών περιοχών.

Διάφοροι Γάλλοι ανθρωπολόγοι έδειξαν ότι ο νόμος βρίσκει εφαρμογή στα αστικά κέντρα της Γαλλίας. Για παράδειγμα, στο Bordeaux της Γαλλίας ισχύουν οι εξής κεφαλικοί δείκτες για την πόλη και τα τέσσερα προάστια:

Στη Rennes, 67 κάτοικοι της πόλης έχουν μέσο κεφαλικό δείκτη 82,8 ενώ 100 κάτοικοι της γειτονικής αγροτικής επαρχίας έχουν κεφαλικό δείκτη 84,7. Στη Βάδη της Γερμανίας, οι κάτοικοι της Καρλσρούης έχουν μέσο κεφαλικό δείκτη 81,4 ενώ οι κάτοικοι της γειτονικής επαρχίας 83,0. Παρόμοια αποτελέσματα βρέθηκαν σε Mannheim, Heidelberg και Lörrach. Ο παρακάτω πίνακας δέιχνει ότι το ποσοστό των δολιχοκέφαλων είναι υψηλότερο στις πόλεις, από ότι στις γειτονικές αγροτικές περιοχές. Μάλιστα, με βάση άλλους πίνακες προκύπτει ότι οι πόλεις έχουν υψηλά ποσοστά καστανών μαλλιών και επειδή η Βάδη βρίσκεται στη νοτιοδυτική Γερμανία, τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι στις πόλεις μαζεύονται όχι μόνο Νορδικοί, αλλά και Μεσογειακοί.

Στην Αυστρία, τα υψηλότερα ποσοστά δολιχοκέφαλων εντοπίζονται στην πόλη της Βιέννης και έπειτα στα προάστια. Οι περισσότεροι βραχυκέφαλοι εντοπίζονται στα χωριά της επαρχίας. Στην Ιταλία, ο νόμος δεν βρίσκει πάντοτε εφαρμογή, ειδικά στη νότια Ιταλία, όμως αυτό ίσως οφείλεται στην ύπαρξη Μεσογειακών και όχι Νορδικών, όπως στη βόρεια. Γενικότερα, οι πόλεις τείνουν να προσελκύουν τα πιο δολιχοκέφαλα στοιχεία του πληθυσμού από τις περιοχές που την περικλείουν. Αν η γειτονική επαρχία είναι κατά μέσο όρο βραχυκέφαλη και η πόλη δολιχοκέφαλη, τότε θα τείνει να κάνει και την πόλη βραχυκέφαλη, παρότι θα αντλούνται τα πιο δολιχοκέφαλα στοιχεία της επαρχίας.

Νόμος της μετανάστευσης: Σε έναν πληθυσμό που βρίσκεται σε διαδικασία μετακίνησης, το λιγότερο δολιχοκέφαλο στοιχείο είναι αυτό που μεταναστεύει.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι αποικίες αποτελούνται από πιο δολιχοκέφαλο πληθυσμό σε σχέση με την μητρόπολη. Κλασικό παράδειγμα είναι οι ΗΠΑ, όπου ο πληθυσμός είναι κυρίαρχα δολιχοκέφαλος, παρότι δέχτηκε μετανάστευση και από χώρες με αρκετούς βραχυκέφαλους. Παρόμοια στοιχεία προκύπτουν και για τις περιπτώσεις εσωτερικής μετανάστευσης. Οι μελέτες του Lapouge στη νότια Γαλλία, έδειξαν ότι τα άτομα που μεταναστεύουν σε άλλες επαρχίες είναι πιο δολιχοκέφαλα από αυτά που μένουν πίσω.

Νόμος των γάμων: Τα πιο δολιχοκέφαλα στοιχεία τείνουν να επιλέγουν συζύγους πιο μακριά από την περιοχή που γεννήθηκαν, σε σχέση με τα πιο βραχυκέφαλα στοιχεία.

Είναι άμεση συνέπεια του προηγούμενου νόμου, εφόσον οι πιο δολιχοκέφαλοι μετακινούνται συχνότερα, με αποτέλεσμα να βρίσκουν πιο συχνά και σύζυγο εκτός του τόπου όπου μεγάλωσαν. Οι μετρήσεις του Lapouge σε άτομα που γεννήθηκαν σε διαφορετική επαρχία από αυτήν που γεννήθηκαν οι γονείς τους, δείχνουν ότι είναι πολύ πιο δολιχοκέφαλα από ότι τα παιδιά από ντόπιους γονείς. Γεγονός που προέρχεται από τους πιο δολιχοκέφαλους γονείς μετανάστες.

Νόμος συγκέντρωσης των δολιχοκέφαλων: Τα τμήματα του πληθυσμού που μεταναστεύουν, έλκονται περισσότερο από κέντρα δολιχοκεφαλίας.

Η έμφυτη φιλοδοξία και η ενεργητικότητά τους, ωθούν τους δολιχοκέφαλους στα αστικά κέντρα, όπου βρίσκουν περισσότερες ευκαιρίες για επαγγελματική επιτυχία και κοινωνική ανέλιξη. Οι μετρήσεις του Ammon έδωσαν τα περισσότερα στοιχεία προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι παρακάτω πίνακές του για την Καρλσρούη και το Φράιμπουργκ δείχνουν ότι τα πιο δολιχοκέφαλα στοιχεία επιδεικνύουν υψηλότερη κινητικότητα.

 
Επειδή οι πόλεις αντλούν τα πιο δολιχοκέφαλα στοιχεία της επαρχίας, οι επαρχιακές περιοχές γύρω από τις πόλεις γίνονται σταδιακά όλο και πιο βραχυκέφαλες.

Νόμος της αστικής εξάλειψης: Η ζωή στα αστικά κέντρα δρα επιλεκτικά υπέρ των δολιχοκέφαλων σε σχέση με τα πιο βραχυκέφαλα στοιχεία.

Προκύπτει από τον παραπάνω, με την επισήμανση του Lapouge ότι οι πόλεις τείνουν να μειώνουν την γεννητικότητα, με αποτέλεσμα οι πόλεις να αποτελούν καταβόθρες πληθυσμού και να χρειάζεται να αντλούν κατοίκους από την επαρχία.

Νόμος της κοινωνικής διαστρωμάτωσης: Ο κεφαλικός δείκτης είναι χαμηλότερος και το ποσοστό των δολιχοκέφαλων μεγαλύτερο στις ανώτερες τάξεις σε σχέση με τις κατώτερες τάξεις.

Οι μετρήσεις του Chalumeau στην Ελβετία έδειξαν ότι οι ανώτερες τάξεις έχουν μεγάλα ποσοστά υψηλού αναστήματος, υποδεικνύοντας ότι αποτελούνται σε σημαντικό βαθμό από Νορδικούς. Οι μετρήσεις του Livi έδειξαν ότι στη βόρεια Ιταλία οι ανώτερες τάξεις είχαν εμφανώς υψηλότερα ποσοστά δολιχοκεφαλίας από ότι οι χειρώνακτες και οι αγρότες. Ο Lapouge θεωρεί ότι προέρχεται από τις διαφορετικές δυνατότητες μεταξύ Νορδικών και Αλπικών που κατοικούν εκεί. Τα στοιχεία είναι περιορισμένα και χρειάζονται περισσότερα για να στοιχειοθετηθεί κάποια στέρεη διαπίστωση.

Νόμος των μορφωμένων τάξεων: Μεταξύ των μορφωμένων τάξεων, οι απόλυτες διαστάσεις του κεφαλιού, ιδιαίτερα το εύρος είναι μεγαλύτερο του μέσου όρου.

Μάλλον έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενους νόμους και τα στοιχεία που δίνονται δεν είναι αρκετά.

Νόμος των εποχών: Από την προϊστορική εποχή, ο κεφαλικός δείκτης παντού τείνει να αυξάνεται.

Όπως έχει φανεί σε πλήθος παλαιοανθρωπολογικών μελετών, προκύπτει ότι η αρχικά δολιχοκέφαλη Ευρώπη, έχει σταδιακά μεταβληθεί σε μεγάλα τμήματά της σε βραχυκέφαλη. Όμως αυτό που θα πρέπει να σημειωθεί είναι πως δεν μιλάμε για μια εξελικτική διαφοροποίηση των αρχικών φυλών, αλλά για μια αντικατάσταση των δολιχοκέφαλων φυλών από βραχυκέφαλες.


Οι νόμοι που διατύπωσε ο Lapouge μπορούν να συνοψιστούν στον εξής έναν: στον νόμο της μεγαλύτερης δραστηριότητας των Νορδικών, σε σχέση τουλάχιστον με τους Αλπικούς. Κατέχουν μεγαλύτερο πλούτο, συγκεντρώνονται στα αστικά κέντρα, μεταναστεύουν πιο εύκολα και ανέρχονται πιο εύκολα στις ανώτερες τάξεις λόγω του χαρακτήρα τους και όχι αναγκαστικά του πνεύματός τους. Οι Νορδικοί είναι δραστήριοι, οργανωτικοί και με ισχυρό χαρακτήρα, ενώ οι Αλπικοί είναι παθητικοί, συνετοί και ολιγαρκείς. Σε ευρύτερη κοινωνική κλίμακα, κάθε τύπος δημιουργεί συγκεκριμένες συμπεριφορικές τάσεις στον πληθυσμό.

Οι νόμοι που διατύπωσε ο Lapouge μπορεί να ήταν σχετικά πρώιμοι και πολλοί εξ αυτών χωρίς επαρκή τεκμηρίωση, όμως δείχνουν προς την σωστή κατεύθυνση. Το βασικότερο συμπέρασμα της εργασίας των Closson και Lapouge που πρέπει να κρατήσουμε είναι το εξής. Η φυλετική σύνθεση ενός πληθυσμού, με τα διαφορετικά εγγενή ψυχικά γνωρίσματα κάθε φυλής, διαμορφώνει κάθε πτυχή της κοινωνικής πραγματικότητας.