Οι ανθρωπολογικές μελέτες στην Τουρκία

Μία αξιόλογη ιστορική αναδρομή στις ανθρωπολογικές μελέτες στην Τουρκία βρίσκουμε σε άρθρο με τίτλο "Anthropometric Studies on the Turkish Population - A Historical Review" που προέρχεται από Τούρκους ιατρούς του πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Η μελέτη εστιάζει κυρίως στις μετρήσεις σε παιδιά, αλλά παραθέτει και τις μελέτες σε ενήλικες. Όπως δηλώνεται στην εισαγωγή, οι πρώτες μελέτες σε ενήλικες είχαν σαν στόχο τον καθορισμό των φυλετικών χαρακτηριστικών του πληθυσμού. Αυτές είναι που μας ενδιαφέρουν εδώ και σε αυτές θα επικεντρωθούμε.

Στις μελέτες του Eugène Pittard στα Βαλκάνια, ο Ελβετός ανθρωπολόγος μελέτησε και τους Οθωμανούς των Βαλκανίων, ενώ ο αρχαιολόγος Ernest Chantre έλαβε μετρήσεις σε Οθωμανούς της Μικράς Ασίας. Και οι δύο βρήκαν το μέσο ανάστημα μέτριο προς υψηλό. Επίσης και οι δυο τους διαπίστωσαν ότι οι Οθωμανοί της Ευρώπης είναι πολύ πιο ετερογενείς από εκείνους της Μικράς Ασίας. Ο μέσος κεφαλικός δείκτης που βρήκε ο Pittard στους Οθωμανούς της Ευρώπης ήταν 82,2 με σχεδόν μοιρασμένους τους μεσο-δολιχοκέφαλους και τους βραχυκέφαλους. Ωστόσο, η ετερογένεια του δείγματος δεν επιτρέπει την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, πόσω μάλλον σε Ευρωπαϊκά εδάφη, όπου ως Οθωμανοί προσδιορίζονταν άνθρωποι που δεν είχαν καμία σχέση με Τούρκους.

Στη συνέχεια ο Pittard μελέτησε 210 Τούρκους στρατιώτες από την Ανατολία. Βρήκε ανάστημα άνω του μετρίου, μέσο κεφαλικό δείκτη...
85,1 με το 73,3% του δείγματος να είναι βραχυκέφαλοι και κορμικό δείκτη 52,0 δηλαδή εντός των ορίων των Ευρωπιδικών. Το 75% του δείγματος ήταν λεπτόρρινοι και γενικά οι περισσότεροι είχαν σκούρο μαλλιά και μάτια.

Ο Τούρκος ανθρωπολόγος Şevket Kansu προσπάθησε να βρει τις διαφορές μεταξύ των Τούρκων Ασίας και Ευρώπης. Σε δείγμα 100 ατόμων από κάθε ομάδα, ο κεφαλικός, προσωπικός και ρινικός δείκτης μετρήθηκε 84,2 - 87,3 - 65,8 και 82,6 - 87,9 - 66,8 αντίστοιχα. Προέκυψε ότι οι Τούρκοι της Ασίας είναι πιο βραχυκέφαλοι, ενώ και στις δύο ομάδες επικρατεί η μεσοπροσωπία και η λεπτορρινία.

Ο Τούρκος ανθρωπολόγος Afet İnan μελέτησε 200 γυναίκες από περιοχή κοντά στην Άγκυρα. Βρέθηκαν με μέτριο προς χαμηλό ανάστημα, μεσο-βραχυσκελία, βραχυκεφαλία και κυρίως κοίλη μύτη. Πιθανότατα το δείγμα είχε υψηλά ποσοστά Αλπικών γυναικών.

Μεγάλη ανθρωπολογική έρευνα έγινε στην Τουρκία μετά από διαταγή του Μουσταφά Κεμάλ, την τη συνδρομή πολλών ανθρωπολόγων και άλλων επιστημόνων. Η έρευνα δημοσιεύτηκε το 1937 και είναι η πιο αναλυτική μελέτη που έχει γίνει στη χώρα. Το δείγμα αποτελούνταν από χιλιάδες άτομα, από πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά σε δέκα επαρχίες της Ανατολίας και της Θράκης. Ο μέσος κεφαλικός δείκτης βρέθηκε 83,3 για τους άνδρες, με το ποσοστό των βραχυκέφαλων στο 63,9%. Ο ρινικός δείκτης στους άνδρες βρέθηκε 65,0 με τους λεπτόρρινους να είναι 71,2. Μογγολικό βλέμμα εντοπίστηκε σε 5% του δείγματος.

Μελέτη του Gungor σε 40 άνδρες και 40 γυναίκες στο Denizli βρήκε μέτριο προς υψηλό ανάστημα, υψικρανία και λεπτορρινία. Μελέτη του Emekli σε δείγμα 1865 νέων ανδρών από διάφορες περιοχές της Τουρκίας βρήκε κεφαλικό δείκτη 83,9 με το 70,6% να είναι βραχυκέφαλοι. Τα μεγαλύτερα ποσοστά δολιχοκεφαλίας βρέθηκαν ανατολικά και νοτιοανατολικά στην Ανατολία, δηλαδή στις περιοχές που ξεκινούν οι Ιρανικοί.

Από τις μετέπειτα μελέτες, ο Muftuoglu μετρώντας τις διαστάσεις του προσώπου σε δείγμα 100 ατόμων, βρήκε μεσοπροσωπία στο 85,1% των ανδρών και ευρυπροσωπία στο 84,4% των γυναικών. Οι υπόλοιπες μελέτες εστίασαν κυρίως σε μετρήσεις του αναστήματος, του κορμού και του βάρους.

Συμπερασματικά, οι Τούρκοι είναι κυρίως βραχυκέφαλοι, σχετικά υψίκρανοι, με μέτριο προς υψηλό ανάστημα, μεσοπρόσωποι, λεπτόρρινοι και με συνήθως σκούρα μαλλιά και μάτια, στοιχεία που παραπέμπουν σε Αρμενοειδείς. Το ανάστημα πέφτει προς τα παράλια του Αιγαίου, πιθανότατα λόγω Αλπικής επίδρασης, ενώ ο κεφαλικός δείκτης πέφτει όσο πάμε στα βάθη της Ανατολίας, όπου εμφανίζονται οι Ιρανικοί. Παράλληλα, υπάρχει ένα ποσοστό κατοίκων με μογγολικά γνωρίσματα, που ανήκει στους τύπους Turanid και Central Asiatic. Δεν αποκλείονται μικρά ποσοστά Μεσογειακών στα παράλια του Αιγαίου, Διναρικών και Αραβικών διάσπαρτα, καθως και Καυκάσιων φαινοτύπων, ειδικά στα βορειοανατολικά. Με λίγα λόγια, η Τουρκία είναι μια αρκετά μικτή χώρα, με πλειοψηφία Αρμενοειδών και δευτερευόντως Αλπικών.