Ιταλική ανθρωπομετρία

Στη δημοσίευση του Βρετανού ανθρωπολόγου John Beddoe με τίτλο "Italian Anthropometry" στο περιοδικό Science Progress, βρίσκουμε μια ενδιαφέρουσα ανάλυση των ανθρωπολογικών δεδομένων της Ιταλίας από ανθρωποκοινωνιολογικής σκοπιάς. Αφού αναφερθούν τα ανθρωπολογικά γνωρίσματα του πληθυσμού και εξαχθούν τα φυλετικά στοιχεία που κατοικούν στη χώρα, έπειτα εξετάζεται το κατά πόσον οι ανθρωπολογικές διαφοροποιήσεις σχετίζονται με κοινωνικούς παράγοντες.

O Beddoe αναφέρει αρχικά το κλασικό εύρημα της φυσικής ανθρωπολογίας της Ιταλίας, δηλαδή την σταδιακή πτώση του κεφαλικού δείκτη όσο πάμε από βορρά προς νότο. Θύλακες δολιχοκεφαλίας στη βόρεια Ιταλία αποτελούν η Λιγουρία και η Λούκα, η οποία συνδέεται ιστορικά με τους Ετρούσκους.

Σε ένα γενικό πλαίσιο, στη βόρεια Ιταλία επικρατεί το υψηλό ανάστημα, το ευρύ κεφάλι και σχετικά ανοιχτά μαλλιά, ενώ αντιθέτως στη νότια Ιταλία επικρατεί...
χαμηλό ανάστημα, στενό κεφάλι και σκούρος χρωματισμός. Ο Beddoe δίνει έναν πίνακα, στον οποίο αποτυπώνεται με φθίνουσα σειρά το εύρος του κεφαλιού, το ανάστημα και το ποσοστό των ξανθών μαλλιών.

Η περίπλοκη εικόνα της Ιταλίας, κάνει τον Beddoe να συμπεράνει ότι στα νότια κατοικούν κυρίως Μεσογειακοί, με κάποια βορειοαφρικανικά και ανατολίτικα στοιχεία, ενώ στα βόρεια κυρίως Αλπικοί, με Γερμανικά (Νορδικά) και σλαβικά (Διναρικά) στοιχεία.

Μετρήσεις στο ανάστημα μεταξύ των φοιτητών και των αγροτών έδειξαν ότι οι φοιτητές είναι ψηλότεροι, κάτι αναμενόμενο λόγω των καλύτερων συνθηκών διατροφής και ζωής. Το ίδιο ισχύει και στην σύγκριση πόλεων και της γειτονικής επαρχίας κάθε φορά, εφόσον στις πόλεις βρίσκονται οι πιο εύπορες κοινωνικές ομάδες.

Μετρήσεις στο εύρος του στέρνου έδειξαν ότι το σχετικό εύρος του μειώνεται όσο μειώνεται το ανάστημα, κάτι που δείχνει ότι οι πιο κοντοί έχουν πιο ευρείες σωματοδομές. Εξαίρεση απότελεί ο νότος της χώρας, όπου το στέρνο είναι πολύ στενό. Αντιθέτως, στον βορρά το στέρνο είναι αρκετά ευρύ. Εύκολα μπορούμε να το αιτιολογήσουμε εφόσον το στέρνο των Μεσογειακών είναι σχετικά στενό, όπως και το στέρνο των ψηλών Διναρικών και Νορδικών, ενώ το στέρνο των κοντών Αλπικών που επικρατούν στον βορρά είναι ευρύ.

Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι ο χρωματισμός μαλλιών και ματιών είναι πιο σκούρος στις πόλεις, αλλά στην Ιταλία δεν ισχύει αυτό πάντοτε. Δεν αποκλείεται να προέρχεται από την τάση των Μεσογειακών να συσσωρεύονται στα αστικά κέντρα. Ο Beddoe καταλήγει με κάποιες παθολογικές παρατηρήσεις και την πιθανή σύνδεσή τους με ανθρωπολογικά γνωρίσματα.

Η μελέτη είναι αρκετά ενδιαφέρουσα, με μια προσέγγιση από πλευράς ανθρωποκοινωνιολογίας, δηλαδή κάνοντας σύνδεση ανθρωπολογικών γνωρισμάτων/φυλής και κοινωνικών παραγόντων.